WORMS, Rene (1869-1926)
Fransız, sosyolog. Ülkesinde sosyolojinin gelişimine katkıda bulunmuştur.
Rennes’de doğdu, Paris’te öldü. Politik iktisatçı Emile Worms’un oğludur. Ecole Normale Superieure’de felsefe öğrenimi gördü. Daha sonra hukuk, edebiyat ve iktisat dallarında doktora yaptı. Sosyoloji üzerine görüşlerini, o sırada Fransa’da görüşleri çok etkili olan meslektaşı E.Durkheim’m ve çevresinin dışında, bağımsız kalarak geliştirdi. 1883’te Uluslararası Sosyoloji Enstitüsü’nü ve Revue Internationale de Sociologie’yi, 1895’te de Paris Sosyoloji Derneği’ni kurdu. College de France’da felsefe, Ecole des Hautes fitudes Sociales’de ve Paris Üniversitesi’nde sosyoloji, Caen Üniversitesi’nde de tarım iktisadı dersleri verdi. Akademik etkinliklerinin yanı sıra, birçok hükümette danışman olarak görev aldı.
Worms ilk çalışmalarından biri olan Organisme et societe’de (“Organizma ve Toplum”) A.Comte, H.Spencer ve A.Espinas geleneğini izleyerek, sosyolojiyi biyolojik organizma ile toplum arasında kurduğu benzerlik temeline oturtmuştur. Toplumun tüm canlı organizmaların yaşamını yöneten yasalara bağlı olduğunu belirterek, bu genel yasaları keşfetmede sosyolojinin biyoloji ile işbirliği içinde olması gerektiğini ileri sürmüştür. Toplumun da toplumsal hücrelere, organlara ve dokulara ayrılıp sınıflandırılarak anatomisinin çıkarılabileceğini, beslenme ve üreme gibi işlevlerin gerçekleştirilme biçimlerini çözümleyerek fizyolojisinin geliştirilebileceğini savunmuştur.
Organizmacı görüşleri Durkheim’ın ve Tarde’m sert eleştirilerine hedef olunca, özellikle Tarde’ın eleştirilerini dikkate alarak, görüşlerini yeniden formüle etmiştir. Philosophie des sciences sociales (“Sosyal Bilimlerin Felsefesi”) adlı üç ciltlik çalışmasında organizmacı yaklaşımı hemen hemen tümüyle terk ederek Durkheim’ın ve Tarde’ın farklı görüşlerinden yararlanarak, eklektik bir yaklaşım geliştirmiştir. Durkheim’m toplumsal sınırlayıcılık görüşünün yanı sıra, Tarde’ın bireyler üzerine kurulu toplum anlayışının bir bireşimine vararak, toplumsal olguların çok yönlü ve karmaşık olgular olduğunu ve tek yanlı açıklamalarla kavranamayacağını ileri sürmüştür.
Worms, tek-etmenli belirlenimci kuramları eleştirerek, toplumsal değişimin toplumsal yapıdan kaynaklanabileceği gibi, düşüncelerden de kaynaklanabileceğini öne sürmüştür, iktisadi, dinsel, siyasal, hukuki kurumlarla akrabalık kurumlarınm bir dereceye kadar özerk olduklarını ve birbirlerini etkileyebileceklerini savunmuştur.
Worms, Fransa’da sosyolojinin gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur. Herhangi bir okulun öncüsü olmamasına karşın, A.Espinas, F.Giddings, L.Gumplowicz, Marshall de Roberty, G.Simmel, G.Tarde, F.Tönnies, T.Veblen ve Westermarck’m görüşlerini geliştirmelerinde önemli katkısı olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Elements de philosophie scientifi-que et de philosophie morale, 1891, (“Bilimsel Felsefenin ve Ahlak Felsefesinin Öğeleri”); Organisme et societe, 1896, (“Organizma ve Toplum”); Philisophie des sciences sociales, 1903-1907, 3 cilt, (“Sosyal Bilimlerin Felsefesi”); Les principes hiologıques de l’evolution sociale, 1910, (“Toplumsal Evrimin Biyolojik ilkeleri”); La sociologie: Sa nature, son contenu, ses attaches, 1921, (“Sosyoloji: Doğası, içeriği, Bağlantıları”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi