Rus Beşleri
19. yy’ın başlarında, Napoleon’a karşı yürütülen savaşların etkisiyle gelişen ulusalcı düşüncenin ve Puşkin’le yeniden canlanan ulusal edebiyatın bir sonucu olarak, Rus bestecileri arasında da İtalyan müzik anlayışına karşı bir tepki oluştu. Edebiyat alanındaki, Rus folklorundan yararlanma eğilimi, Glinka ve Aleksandr Sergeyeviç Dargomijski (1813-1869) gibi bestecilerin Rus halk müziğinden esinlenerek bir ulusal sanat yaratma yoluna gitmelerine neden oldu. Bir sonraki kuşak bestecilerinden bu yolda ilk ilerleyen de Balakirev idi. Müzikte yenileşme hareketini öngörenler arasında bütünlüğü sağlamada etkin bir rol oynayan Balakirev, evini meslekten müzikçi olmayan dört yenilikçi bestecinin toplantı merkezi durumuna getirdi. Balakirev ’le birlikte Mussorgski, Rimski-Korsakov, Borodin’, Cui’den oluşan bu beş kişilik grup, Rus müziğinin yenilenmesi yolundaki görüşlerini bu toplantılarda sistemleştirdi ve Rus Beşleri adını aldı. 1861-1862 yıllarında oluşan bu grup bestecilerinden Balakirev dışında hepsi yaşamlarını müzik dışı işlerle sürdürüyorlardı. Cui generalliğe dek yükselen bir istihkâm subayı, Mussorgski önceleri muhafız alayında subay, sonradan küçük devlet memuru, Borodin kimya profesörüydü. Rimski-Korsakov ise başlangıçta deniz subayıyken sonraları St. Petersburg Konservatuvarı yönetimine getirilmişti.
Rus Beşleri, Balakirev’in denetiminde araştırma, yorum ve halk müziğinden yararlanma yöntemleri üzerinde çalışarak ulusal müzik savlarını sağlam temellere oturttular. Halk şarkılarının renkleri onlar için duyarlıkla ele alınması gereken ortak bir ilkeydi. Bu gereci değerlendirmek için çeşitli teknikler oluşturmuşlar ve bu teknikleri halk şarkılarının değişik türleriyle işleyerek ulusal bir sanat müziğinin doğmasına olanak sağlamışlardır.
Grup olarak uzun ömürlü olmayan Rus Beşleri’ nin üyelerinden Cui’nin yapıtları, aynı görüşü paylaştığı öbür dört besteciden, ulusal renklerin azlığıyla ayrılır. Oysa bu renkler Balakirev’in piyano rapsodisi İslamey’de, Borodin’in Prens Igor ve Mussorgski’nin Boris Godunov operalarıyla Rimski-Korsakov’un birçok operası ve orkestra yapıtlarında çok sık yinelenmiştir.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi