PERSE, Saint-John (1887-1975)
Fransız, şair. Retorik yanı ağır basan bir üslupla insanı, doğayı yücelten şiirler yazmıştır.
31 Mayıs 1887’de Antil Adaları’na bağlı Guadeloupe Adası yakınlarında, ailesine ait Saint-Leger-les-Feuilles Adası’nda doğdu, 20 Eylül 1975’te Fransa’da, Presxu-Ile-de- Giens’de öldü. Asıl adı Marie-Rene–Auguste-Alexis Saint-Leger’dir. Siva rahibelerinden Hintli bir dadının elinde büyüdü. Bordeaux Üniversitesi’nde hukuk öğrenimi gördü. 1914’te sınavla Dışişleri Bakanlığı’na girdi. 1916-1921 arasında Çin’e atanarak Şanghay ve Pekin’de görev aldı. 1921’de Uzakdoğu danışmanı olarak Washington’daki Silahsızlanma Konferansı’na katıldı. 1921-1932 arasında Fransız devlet adamı Aristide Briand’ın sekreterliğini yaptı. 1933’te dışişleri bakar’ığı genel sekreterliğine getirildi. II.Dünya Savaşı’nda Alman işgaline karşı direnişi desteklediğinden, 1940’ta Fransa’nın teslim olması üzerine ülkesini terketmek zorunda kaldı. Vichy hükümetince vatandaşlıktan çıkarılarak mallarına el kondu. Evinde bulunan tüm kitaplarıyla 1924’ten sonra yazdığı ve o güne değin yayımlanmamış şiirleri yok edildi. Önce İngiltere’ye, daha sonra Kanada’ya giden Perse, Archibald Mac Leish’in çağırışı üzerine ABD’ye geçerek Kongre Kütüphanesi’ne (Library of Congress) Fransız edebiyatı danışmanı oldu. Bu görevinin yanı sıra Harvard Üniversitesi’nde öğretim üyeliği de yaptı. 1945’te vatandaşlığa yeniden alınmasına karşın, Fransa’ya ancak 1957’de döndü.
Perse, diplomat kişiliği ile şair yanını birbirinden ayrı tutmaya özen gösterdiğinden şiirlerini takma bir adla yazmıştır. 1911 ’de yayımlanan ilk şiir kitabı Eloges (“Övgüler”) çocukluk yıllarının gizemli dünyasına, yaşama, doğaya bir övgü oluşturur. Bu şiirlerde Simgecilik (Sembolizm) akımından etkilenmiş, sonraki yıllarda daha kişisel ve özgün bir üsluba ulaşmıştır. Çin’deyken yazdığı, ama 1924’te yayımladığı ikinci kitabı Anabase, ününü yaygınlaştırmış, T.S.Eliot tarafından da İngilizce’ye çevrilmiştir.Uzak-doğu’nun eski kervan yollarının Perse’de uyandırdığı çağrışımlar sonucunda ortaya çıkan bu uzun epik şiirde, fetihler yaparak kentler kuran bir savaşçının çölde başlayıp denize uzanan serüveni anlatılmıştır. 1942’de yayımlanan Exile’i (“Sürgün”) izleyen Vents (“Rüzgârlar”) evrenin oluşumunu, insanın arayışlarını konu alan uzun bir şiirdir.
1960’ta Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan Per-se’in epik özellikler taşıyan şiirleri büyük bir freski anımsatır. Alegoriye ve imge kullanımına sık sık başvurduğu bu şiirlerde doğanın değişik görüntüleri ve olayları, çok canlı bir biçimde yer alır. Perse, günlük konuşma dilinin dışında ve kutsal kitaplara ya da dinsel törenlere özgü, az kullanılan sözcükler içeren bir anlatım benimsemiştir. 1943’e değin yazdığı şiirler Türkçe’ye çevirilerek 1981’de Şiirler adı altında yayımlanmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Eloges, 1911, (“Övgüler”); Anabase, 1924; Exile, 1942, (“Sürgün”); Vents, 1946, (“Rüzgârlar”); Amers, 1957; Chronique, 1960, (“Geçen Zaman”); Oiseaux, 1962, (“Kuşlar”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi