PECKINPAH, Sam (1926-1984)
ABD’li sinema yönetmeni. Filmlerinde şiddet temasım işlemesiyle tanınmıştır.
21 Şubat 1926’da California Eyaleti’nde Fresno’ da doğdu, 28 Aralık 1984’te Los Angeles’da öldü. Güney California Üniversitesi’nde tiyatro öğrenimi gördü. Tiyatrolarda yönetmen ve oyuncu olarak çalıştı. Daha sonra televizyona geçti. Yönetmen Don Siegel’in diyalog yönetmeni ve yardımcısı oldu, televizyon dizileri için senaryo yazmaya başladı. Tanınmış western dizilerinin bazı bölümlerini yönetti. 1961’de ilk uzun konulu filmi Deadly Companions’ı (“Ölüm Arkadaşları”) yaptı. John Ford etkileri taşıyan bu filmini izleyen yapıtlarında kişisel üslubuyla dikkati çekti ve bu üsluptan hiç ödün vermedi. Majör Dünde e’As (Kahraman Yüzbaşı) fon olarak kullandığı Amerikan İç Savaşı çerçevesinde, derinlikle işlenmiş iki karakter incelemesi ortaya koydu. 1970 tarihli The Ballad of Cable Hogue (Çöl Şeytanı) ise tarihsel ilerleyiş ve teknolojik gelişmeler karşısında ıvestern kahramanlarının yok oluşunun, gülmeceyle karışık hüzünlü bir destanıydı. 1972’de yönettiği Junior Bonner (Vahşi Sürücü), bağımsız ve uçarı yaşamını günümüz dünyasında sürdürmeye uğraşan bir rodeo yarışçısını anlatan öyküsüyle aynı hüznü taşıyordu. The Straw Dogs’da (Köpekler) değişen koşulların, şiddetin önündeki geleneksel sınırları ortadan kaldırdığı bir İngiliz köyünde tutucu halkın saldırısına uğrayan bir çifti anlattı. 1975’teki The Killer Elite’de (“Cinayet Uzmanları”) CIA benzeri bir örgütün modern cellatlarını perdeye getirdi. 1978 yapımı Convoy ’da (Konvoy) ise TIR sürücülerinin sadist bir şerife karşı ayaklanmalarını anlattı.
1969’daki The Wild Bunch (Vahşi Belde), 1974 teki Bring me the Head of Alfredo Garda (Bana Onun Kellesini Getir) ve 1977’deki Cross of Iron ’da da (Şeref Madalyası) temel olarak şiddet olgusu üstünde durdu. Bütün bu filmlerinin kahramanları koşulların zorlaması sonucunda ayakta kalmak için içlerindeki gizli şiddeti ve yıkıcılığı dışa vuruyorlardı.
Peckinpah, insan doğasının ayrılmaz bir parçası saydığı şiddeti, büyük bir teknik ustalıkla ele almış, neredeyse bir şiirsellik, bir güzellik katacak kadar görkemli bir biçimde işleyerek kendine özgü bir görsel estetik yaratmıştır. Bu “şiddet estetiği” birçok yönetmeni ve filmi etkilemiştir.
1978’den sonra film yönetmeyen Peckinpah, The Osterman Weekend’le (Güçlü ve Sert), 1983’te, ölümünden bir süre önce, yeniden sinemaya dönmüştür.
• YAPITLAR (başlıca): The Deadly Companions, 1961, (“Ölüm Arkadaşları”); Ride The High Country, 1962; Majör Dundee, 1965, (Kahraman Yüzbaşı); The Wild Bunch, 1969, (Vahşi Belde); The Ballad of Cable Hogue, 1970, (Çöl Şeytanı); Straw Dogs, 1971, (Köpekler); Junior Bonner, 1972, (Vahşi Sürücü); The Getaıvay, 1972, (Sonsuz Firar); Pat Garrett and Billy the Kid, 1973; Bring Me the Head of Alfredo Garda, 1974, (Bana Onun Kellesini Getir); The Killer Elite, 1975, (“Cinayet Uzmanları”); Cross of Iron, 1977, (Şeref Madalyası); Convoy, 1978, (Konvoy); The Osterman Weekend, 1983, (Güçlü ve Sert).
• KAYNAKLAR: A.Dorsay, Sinemayı Sanat Yapanlar, 1985.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi