ÖRNEK, Sedat Veyis (1927-1980)
Türk halkbilimci ve oyun yazarı. Türk folkloru ve Anadolu kültürü üzerine araştırmalar yapmıştır.
11 Eylül 1927’de Sivas’ın Zara ilçesinde doğdu, 15 Kasım 1980’de Ankara’da öldü. Ortaöğrenimini Sivas’ta yaptı. 1946’da ilk öyküsü Sivas’taki Hakikat gazetesinde yayımlandı. 1953’te Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden mezun oldu. Almanya’da Tübingen’deki Eberhard-Karl Üniversitesi’nde dinler tarihi ve etnoloji alanında yaptığı doktorasını 1960’ta tamamladı. 1961’de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Etnoloji Kürsüsü’ne asistan olarak girdi. 1971 ’de aynı kürsüde profesör oldu. 1969-1974 arasıda Bonn, Marburg ve Göttingen üniversitelerinde konuk profesör olarak bulundu. Milli Folklor Araştırmaları Dairesi Danışma Kurulu’nda bir süre görev yaptı. 1979’da Kültür Bakanlığı Kültür Yüksek Kurulu’nda üyelik etti. 1980’de Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde Halkbilim Kürsüsü’nü kurdu.
Örnek, yaşamı süresince folklor çalışmalarını bilimsel bir temele oturtmaya çalışmıştır. Özellikle Türk Halkbilimi kitabı, kaynaklar ve belgeler açısından alanındaki en yetkin örneklerdendir. Örnek, folklorla ilgili eğitim verecek kürsülerin oluşturulması için de büyük çaba harcamış, DTCF’deki Etnoloji Kürsüsü’nün kaldırılıp Sosyal Antropoloji ve Halkbilim kürsüleri olarak ikiye ayrılmasını sağlamıştır. Çok yönlü çalışmaları içinde edebiyatla da ilgilenmiş, öykü, eleştiri, oyun, çeviri ve kitap tanıtma yazılarını Varlık, Yeditepe, Değişim, Su, Türk Dili gibi dergilerde yayımlamıştır. Pirinçler Yeşerecek adlı oyununda Kore Savaşı’ndan yola çıkarak savaşın, bireylerin dışında oluştuğu temasını işlemiştir. Oyunlarında, değişen toplumsal değerlerle gelenekler arasındaki çelişmeyi vurgulamıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Oyun: Kurt, 1964; Pirinçler Yeşerecek, 1968; Manda Gözü, 1969. Araştırma: Sivas ve Çevresinde Hayatın Çeşitli Safhalarıyla ilgili Batıl inançlar ve Büyüsel işlemlerin Etnolojik Tetkiki, 1966; Etnoloji Sözlüğü, 1971; Anadolu Folklorunda Ölüm, 1971; 100 Soruda ilkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, 1971; Budunbilim Terimleri Sözlüğü, 1973; Türk Halkbilimi, 1977; Geleneksel Kültürümüzde Çocuk, 1979.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi