Türkiye’de Yabancı Kent Plancılar
Türkiye’de kent planlaması konularında zaman zaman yabancı uzmanlardan yararlanılmıştır. Bu yola Cumhuriyet döneminde, özellikle yeni başkent Ankara’nın iman ve İstanbul, İzmir gibi büyük kentlerin sorunları nedeniyle başvurulmuştur. Osmanlı Imparatorluğu’nda kent planlama çalışmalarının azlığına koşut olarak bu alanda çalışan yabancıların sayısı da azdır.
Il.Mahmud döneminde Alman Molteke’nin İstanbul’a geldiği ve kentin haritasını çıkararak bir imar planı çizdiği bilinmektedir. 1908’de ise Urich ve Re adlı iki Fransız İstanbul Şehremaneti (Belediyesi) tarafından kentin haritasını yapmakla görevlendirilmiştir.
Cumhuriyetin ilk yıllarında, 1923 ’te Fransız Rene Danger İzmir’in Alsancak bölgesi için, 1924 ’te de Alman Heussler Ankara ’da biri Eski Ankara, biri de Yenişehir için olmak üzere yerel imar planlan yapmışlardır. Ama bu konuda kendisinden geniş ölçüde yararlanılan ilk kent plancı Alman Hermann Jansen’dir. Jansen Ankara imar planının yanı sıra Mersin, Adana, Ceyhan, Gaziantep ve İzmit için de imar planlan hazırlamıştır.
1933’te Alman Herman Elgötz, Fransız J.Lambert ve Donat Alfred Agache, İstanbul imar planı ile ilgili olarak Türkiye’ye çağnlmışlardır. Yaptıklan çalışmalar sonunda hazırladıklan raporlar içinde Elgötz’ün önerileri ilke bakımından uygun bulunmuştur. J.Lambert ise daha sonra biri Erzurum’un yeni kesimleri, biri de Trabzon için olmak üzere iki imar planı hazırlamıştır. 1935’te Türkiye’ye gelerek Bayındırlık Bakanlığı kent planlaması danışmanı olan Alman M.Wagner, İstanbul imar planına ilişkin bir analiz çalışması yapmış, imar yasası hazırlıklanna katılmıştır. Onun oğlu olan ABD’li Bemard Wagner ise 1956-1957 yıllannda Türkiye’de bulunmuş, Bursa için bir imar planı taslağı ile Türkiye’deki konut sorununa ilişkin bir rapor hazırlamıştır. Martin Wagner’le aynı yılda Türkiye’ye gelen Alman Emst Reuter ise 1946’ya değin Ankara’daki Siyasal Bilgiler Okulu’nda kent planlaması dersleri vermiştir. Türkiye’de uzun bir süre çalışma olanağı bulan bir kent plancısı da Fransız Henri Prost’dur (1874-1959). Prost 1936-1950 arasında İstanbul belediyesi şehircilik uzmanı olarak çalışmıştır. 1939-1956 arasında Türkiye’de çalışan başka bir kent plancısı, danışmanlık ve öğretim üyeliği yapan Alman G.Oelsner’dir.
Çağdaş Fransız miman ve kent tasarımcısı Le Corbusier’, İzmir Belediyesi’nin çağrılısı olarak 1948’de Türkiye’ye gelmiş, İzmir ile ilgili bir imar planı ön çalışması yapmış, ama önerileri uygulanmamıştır. Ingiliz Patrick Abercrombie (1879-1957) ise 1952’de İzmir imar planı uluslararası yanşmasmın ön hazırlık çalışmalanna katılmış, 1955’te de Ankara imar planı yanşmasında seçici kurul üyeliği yapmıştır.
Gene 1955 ‘teki Ankara imar planı uluslararası yanşmasmda seçici kurul üyesi olan İtalyan Luigi Piccinato, 1958’de İzmir imar planında yapılacak değişikliği denetlemek üzere çağnl-mış, bir büro kurarak çalışmalannı bir raporla sonuçlandırmıştır. Piccinato 1967’de İstanbul düzenleyici planına ilişkin bir rapor hazırlamış, aynca Bursa imar planı üstünde de çalışmıştır. Alman Hans Högg 1956-1960 arasında İstanbul düzenleyici planı üstünde çalışmıştır. İsviçreli Bodmer 1959-1961 arasında İzmir imar planı bürosu danışmanı olarak bir plan hazırlamıştır. DanimarkalI Stefan Ott da İzmir düzenleyici planı danışmanlığında bulunmuştur.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi