ORTAÇ, Yusuf Ziya (1895-1967)
Türk, şair ve yazar. Şiirde konuşma dilini ve hece ölçüsünü kullanarak önemli bir değişime öncülük etmiş olan Beş Hececiler’dendir.
İstanbul’da doğdu, 11 Mart 1967’de aynı kentte öldü. Vefa İdadisi’ni bitirdikten sonra 1915’te Darül-fünun’un açtığı yeterlik sınavını kazandı ve edebiyat öğretmenliğine başladı. İlk şiirleri 1914’ten sonra çeşitli dergilerde çıktı. Kendisi de ilki 1918’deki Şair olmak üzere birçok edebiyat dergisi çıkardı. Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul hükümetinin yanında yer alan Aydede dergisinde de gülmece yazıları yazıyordu. Bu derginin kapanması üzerine, 1923’te O.S. Orhon’un da katılmasıyla genellikle kentlilere ve aydınlara yönelik bir gülmece dergisi olan Akbaba’yı çıkardı. Değişen iktidarlara kolayca ayak uyduran ve bu yüzden zaman zaman kendi okuyucusunun bile tepkisine hedef olan bu derginin yöneticiliğini ölümüne değin sürdürdü. Bu arada 1946-1950 döneminde Ordu milletvekilliği yaptı.
Gençlik yıllarında, döneminin birçok şairi gibi aruzla şiirler yazan Ortaç, Ziya Gökalp’in etkisiyle hece ölçüsüne yönelmiş ve Beş Hececiler grubunun bir üyesi olmuştur. Hece ölçüsünü kullanarak koşukla yazdığı Binnaz adlı oyunu başarılı yapıtlarmdandır. İşlek bir dille yazdığı fıkralarında ise yergiyi ve nükteyi ustaca kullanmıştır. Şiirlerinin ve gülmece yazılarının yanı sıra, roman ve öyküler de yazmıştır. İlk romanlarından Göf’de işgal öncesi İstanbul’una ilişkin kendi gençlik anılarını, 1953’te yazdığı Üç Katlı Ev’ât ise Meşrutiyet öncesinden Cumhuriyet dönemine değin uzanan bir zaman dilimi içinde değişik kuşaklar arasındaki ilişkileri ve çelişkileri anlatmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Şiir: Akından Akına, 1916; Cenk Ufukları, 1917; Âşıklar Yolu, 1919; Yanardağ, 1928; Bir Rüzgâr Esti, 1962. Oyun: Binnaz, 1919; Nikahta Keramet, 1923. Roman: Göç, 1943; Üç Katlı Ev, 1953. Fıkra: Beşik, 1943; Ocak, 1943; Sarı Çizmeli Mehmet Ağa, 1956; Gün Doğmadan, 1960. Anı: Portreler, 1960; Bizim Yokuş, 1966.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi