ABİDE es-SELMANİ
Ebû Amr (Ebû Müslim) Abîde b. Amr (b. Kays b. Amr} es-Selmânî el-Murâdî el-Kûfî (ö. 72/691) Tâbif devrinin Kûfe’de yetişen meşhur fakihi.
Aslen Yemenli olup Murad kabilesinin Selman boyuna nisbetle es-Selmânî diye anılır. Doğum tarihi belli değildir. İslâmiyet’e girmeden önce de kabilesi arasında önemli bir yere sahipti ve kabilesinin arîfi idi. Hz Peygamberin vefatından iki yıl önce, Mekke fethi sıralarında müslüman oldu; fakat Hz. Peygamberle görüşemedi. Hz. Ömer zamanında Medine’ye göç etti; daha sonra da Kûfe’ye giderek oraya yerleşti. Pek çok savaşa katılan ve Hz. Ali’nin Hâricilerle yaptığı savaşta da bulunan Abîde, sahâbîlerin birçoğuyla görüşmüş, Hz. Ömer, Ali, Abdullah b. Mes’ûd ve Abdullah b. Zübeyr’den hadis rivayet etmiştir. Kendisinden de başta Muhammed b. Şîrîn olmak üzere Şa’bî, İbrahim en-Nehaî ve Ebû İshak es-Seblî gibi devrin önde gelen âlimleri rivayette bulunmuşlardır.
Hadis münekkitlerince güvenilir ve rivayetleri en sahih isnadlardan sayılan Abîde es-Selmânfnin fıkıh ve kıraatte hocası Abdullah b. Mes’ûd’dur. Kendisi de Kûfe’nin meşhur dört fakihinin (Abîde, Haris, Alkame ve Şüreyh) bazılarına göre en üstünü sayılırdı. Kaynaklar Şü-reyh’in, içinden çıkamadığı meselelerde ona danışarak hüküm verdiğini kaydeder. Abîde’nin hicrî 73 veya 74 yılında öldüğüne dair farklı rivayetler varsa da en kuvvetli rivayete göre 72 (691) yılında vefat etmiştir.
Bibliyografya
1- İbn Sa’d, et-Tabakatü’l-kübrâ (nşr. İhsan Abbas), Beyrut 1388/1968.
2- Ali b. el-Medînî. “İlelvi-hadîş (nşr. Abdülmu’tî Emîn Kal’ad), Halep 1400/1980.
3- İbnü’1-Esîr, Üsdü’l-ğâbe (nşr. M. İbrahim el-Bennâ v.dğr.), Kahire 1390-93/1970-73.
4- İbnü’1-Esîr, el-Lübâb, Kahire 1357-69-Beyrut, ts. (Dâru Sâdır), il, 127.
5- Nevevî. Tehzîbü’l-esmâ, Beyrut, ts. (Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye), l/l.
6- Zehebî, Tezkiretü’l-huffâz, Haydarâbâd 1375-77/1955-58-Beyrut, ts. (Dâru İhyâi’t-türâsi’1-Arabî), I, 50.
7- Zehebî, A’lâmü’n-nübeta, IV, 40-45.
8- İbn Hacer, Tehzîbü’t-Tehzîb, VII, 84-85. [102]
TDV İslam Ansiklopedisi