Bertolt Brecht, Asıl adı Eugen Berthold Friedrich Brecht (10 Şubat 1898 Augsburg – 14 Ağustos 1956 Berlin) 20.yüzyılın en etkili Alman şairi, oyun yazarı ve tiyatro yönetmeni olarak nitelendirilir. Eserleri uluslararası alanda da saygı ile kabul görmüş ve ödüllendirilmiştir. Daha önce Erwin Piscator tarafından adı konulan epik tiyatronun, diğer bir deyişle “Diyalektik Tiyatro”’nun kurucusudur. Brecht kendisini “Komünist” olarak tanımlar.
Siyasal dramın ve Marksist tiyatro anlayışının önde gelen temsilcilerinden olan Brecht, kökeni Doğu tiyatrosunun göstermeci ya da açık biçim tekniğine uzanan epik tiyatro, epik oyunculuk, epik müzik, epik dramaturji gibi kavramları 20. yüzyıl tiyatro estetiğinin temeline yerleştirmek için önemli çalışmalar yaptı. Marksist sanat anlayışına olumsuz tipleri de katarak, insanın doğasını değil, toplumsal ilişkiler içindeki Konumunu, aynı zamanda duygu-akıl çatışması karşısındaki davranışlarıyla bunların sonuçlarını tümevarıma ve bileşimci bir yöntemle ele alıp aktarmayı denedi. Arıstoteles’çi tiyatro anlayışına karşı epik tiyatro anlayışının savunuculuğunu yapan Brecht, özellikle 1920’li yılların sonlarından başlayarak yazdığı opera, opera-komik. didaktik oyunları, savaşı konu alan yapıtlarıyla tanındı. II. Dünya Savaşı’ndan sonra Doğu Berlin’de kurduğu Berliner Ensemble adlı topluluk, Brecht dramatuturjisinin laboratuvarı oldu.
1960’tan sonra Türkiye’nin düşünce yaşamında meydana gelen değişim içinde Brecht ve tiyatrosu da önem kazanmaya başladı. Car-rar Ana’nın Silahları, Sezuan’ın İyi İnsanı, Üç Kuruşluk Opera, Bay Puntila ile Uşağı Matti 1960’larda. Adam Adamdır, Arturo Ui, Hitler Rejiminin Korku ve Sefaleti, Ana gibi oyunlar 1970’lerde Türkçeye çevrilip özel, ödenekli ve amatör sahnelerde oynandı. Kimi yazarlar ve bilim adamları da da onun kuramsal yazılarından, şiirlerinden ve notlarından çeviriler yayımladılar.
Eserleri
Oyunlar
| Oyun | Yazıldığı Yıl | İlk Yayınlandığı Yıl | İlk Gösterim Tarihi |
|---|---|---|---|
| İncil 3 sahnelik bir oyun (Die Bibel. Drama in 3 Scenen) Yılmaz Onay tarafından Türkçe’ye çevrildi. | 1913 | 1914 Augsburg’da yayınlanan Die Ernte isimli okul dergisi | |
| Baal Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1918 | 1922 | 8.Aralık.1923 Leipzig |
| Gecede Trampet Sesleri (Trommeln in der Nacht) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | 1922 Kiepenheuer | 29 Eylül 1922 Münih |
| Düğün. Küçük Burjuva Düğünü olarak da adlandırılır. (Die Hochzeit, auch Die Kleinbürgerhochzeit) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | 11 Aralık 1926 Frankfurt/M | |
| Şeytan Kovma (Er treibt einen Teufel aus) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | 1966 Suhrkamp | 3 Ekim 1975 Basel |
| Karanlıkta Işık (Lux in Tenebris) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | ||
| Dilenci veya Ölü Köpek (Der Bettler oder Der tote Hund) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | ||
| Balık Avı (Der Fischzug) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | ||
| Ova (Prärie) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1919 | 1989 Suhrkamp, GBA | 1994 Rostock |
| Kentlerin Vahşi Ormanında (Im Dickicht der Städte) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi | 1921 | 1927 Propyläen | 9 Mayıs 1923 Münih |
| İngiltere’li İkinci Eduard’ın Yaşamı (Leben Eduards des Zweiten von England) | 1923 | 1924 Kiepenheuer | 18 Mart 1924 Münih |
| Anibal (Hannibal) | 1922 | ||
| Adam Adamdır (Mann ist Mann) 1926 ve 1938 versiyonları Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | [1918]–1926 | 1927 Propyläen | 25 Eylül 1926 Darmstadt ve Düsseldorf |
| Egoist Johann Fatzer’in Çöküşü (Untergang des Egoisten Johann Fatzer) | 1926–1930 | 1978 Hamburg | |
| Jae Chicago Kasabı (Jae Fleischhacker in Chicago) | 1924–1929 | ||
| Mahagonny | 1927 | 1927 | 17.Temmuz.1927 Baden-Baden |
| Mahagonny Şehrinin Yükselişi ve Çöküşü (Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny) | 1927 – 1929 | 1929 | 9 Mart 1930 Leipzig |
| Üç Kuruşluk Opera (Die Dreigroschenoper) | 1928 | 1928 | 31.Ağustos.1928 Berlin |
| Lindberg’in Uçuşu (Der Flug der Lindberghs – Ozeanflug) | 1928 | 1929 Uhu | 17 Temmuz 1929 Baden-Baden Radyo şarkısı olarak |
| Kabullenmenin Baden Öğretisi (Das Badener Lehrstück vom Einverständnis) | 1929 | 1929 Baden-Baden | |
| Evet diyenle Hayır diyen (Der Jasager. Der Neinsager) | 1929–1930 | 1930 | 23 Temmuz 1930 Berlin |
| Tedbir (Die Maßnahme) | 1930 | 1930 | 13-14 Aralık 1930 Berlin |
| Mezbahaların Kutsal johannası (Die heilige Johanna der Schlachthöfe) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1929 | 1931 | 30 Nisan 1959 Hamburg |
| Ekmekçi Dükkanı (Der Brotladen) | 1929–1930 | 1967 Berlin | |
| Kural Dışı Kural (Die Ausnahme und die Regel) | 1931 | 1937 Moskau | 1. Mai 1938 Givath Chajim |
| Ana (Die Mutter) | 1931 | 1933 | 17 Ocak 1932 Berlin |
| Yuvarlak Kafalar Sivri Kafalar (Die Rundköpfe und die Spitzköpfe) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1932–1936 | 1932 | 4 Kasım 1936 Kopenhagen |
| Küçük Burjuvanın Yedi Ölümcül Günahı (Die sieben Todsünden der Kleinbürger) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1933 | 7 Haziran 1933 Paris | |
| Jakob Gehherda’nın Gerçek Yaşamı (Das wirkliche Leben des Jakob Gehherda) | 1935? | ||
| Horasyalılar Kuriasyalılar (Die Horatier und die Kuriatier) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1935 | 1936 Moskova | 26 Nisan 1958 Halle/S |
| Carrar Ananın Silahları (Die Gewehre der Frau Carrar) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi | 1936–1937 | 1937 Londra | 16 Ekim 1937 Paris |
| Goliath | 1937 | ||
| III.Reich’in Korku ve Sefaleti (Furcht und Elend des Dritten Reiches) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi | 1937–1938 | 1938 Moskova | 21 Mayıs 1938 Paris |
| Galilei’nin Yaşamı (Leben des Galilei) | 1938–1939 | 1948 Suhrkamp | 9 Eylül 1943 Zürich |
| Dansen | 1939? | ||
| Demirler Kaç Para? (Was kostet das Eisen?) | 1939 | 14 Ağustos 1939 Tollare Stokholm | |
| Cesaret Ana ve Çocukları (Mutter Courage und ihre Kinder) | 1939 | 1941 | 19 Nisan 1941 Zürich |
| Lukullus’un Sorgulaması (Das Verhör des Lukullus) (Radyo skeci) | 1939 | 1940 Moskova | 1940 Beromünster Radyosu (Opera 19 Mart-12 Ekim 1951 Berlin) |
| Sezuan’ın İyi İnsanı (Der gute Mensch von Sezuan) | 1939 | 1953 | 4 Şubat 1943 Zürich |
| Puntila Ağa ile Uşağı Matti (Herr Puntila und sein Knecht Matti) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi. | 1940 | 1948? 1950 Deneme (Versuche) | 5 Haziran 1948 Zürich |
| Arturo Ui’nin Önlenebilir Yükselişi (Der aufhaltsame Aufstieg des Arturo Ui) | 1941 | 1957 | 10 Kasım 1958 Stuttgart |
| Simone Machard’ın Yüzleri (Die Gesichte der Simone Machard) | 1941 | 1956 | 8 Mart 1957 Frankfurt/M |
| Şvayk İkinci Dünya Savaşında (Schweyk im Zweiten Weltkrieg) | 1943 | 1947 Uhlemspiegel | 17 Ocak 1957 Varşova |
| The Duchess of Malfi ( John Webster’dan uyarlama ) | 1943 | 15.Ekim.1946 New York | |
| Kafkas Tebeşir Dairesi (Der kaukasische Kreidekreis) Yılmaz Onay tarafından Türkçeye çevrildi | 1944 | 1949 | Mayıs 1948 USA 23 Mayıs 1951 Göteborg |
| Uyarlama Sophokles – Antigone | 1947 | 15.Şubat.1948 Chur | |
| Komün Günleri (Die Tage der Commune) | 1949 | 1957 | 1956 Karl Marx Şehri |
| Uyarlama Jakob Michael Reinhold Lenz – Lala (Der Hofmeister) | 1949 | 1951 | 15 Nisan 1950 Berlin |
| Uyarlama Gerhart Hauptmann – Kunduz Kürkü ve Kızıl Horoz (Biberpelz und roter Hahn) | 1950 | 24 Mart 1951 Berlin | |
| Uyarlama William Shakespeare – Coriolanus | 1951–1955 | 1959 Suhrkamp | 22 Eylül 1962 Frankfurt/M |
| Uyarlama Anna Seghers – Jan Darc Davası Rouen 1431 (Der Prozess der Jeanne d’Arc in Rouen 1431) | 1952 | 1952 Berlin | |
| Turandot veya Aklayıcılar Kongresi (Turandot oder Der Kongreß der Weißwäscher) | 1953 | 1967 | 5 Şubat 1969 Zürich |
| Uyarlama Moliere – Don Juan | 1952 | 1952 Rostock | |
| Davullar ve Trompetler (Pauken und Trompeten) (George Farquhar’dan uyarlama) | 1954? | 1959 Suhrkamp | 19 Eylül 1955 |
Brecht, eserlerinin çoğunu bir çok kez yeniden gözden geçirip değişiklikler yaptığı için eserlerin yazıldığı yıllar sadece ilk yazılan tarih olarak görülmelidir. Araştırmalarda, kesin olduğundan şüphe duyulan tarihlerin yanına soru işaretleri konmuştur.
Şiirler
Şiir kitapları
| Sıra No | Şiir Derlemeleri | Şiir Sayısı | Yazıldığı Yıl | İlk Basıldığı Yıl | Yeniden Düzenlendiği Tarih |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | Bert Brecht ve Arkadaşlarının İcra Edilmeye Uygun Şarkıları (Lieder zur Klampfe von Bert Brecht und seinen Freunden) | 7 (8) | 1918 | 1988 GBA | |
| 2. | Kasideler (Psalmen) | 19 (23) | 1920 | 1960 | 1922 |
| 3. | Bertolt Brecht’in Dua Kitabı (Bertolt Brechts Hauspostille) | 48 (52) | 1916–1925 | 1926 Kiepenheuer PD (Özel Basım) | 1937, 1956 |
| 4. | Augsburg Soneleri (Die Augsburger Sonette) | 13 | 1925–1927 | 1982 | |
| 5. | Üç Kuruşluk Opera’nın Şarkıları (Die Songs der Dreigroschenoper) | 17 (20) | 1924–1928 | 1928 Kiepenheuer | 1937, 1946-48 |
| 6. | Şehirde Oturanların Okuma Kitabından (Aus dem Lesebuch für Städtebewohner) | 10 (21) | 1926–1927 | 1930 Denemelerde (in Versuche) | 1938 |
| 7. | Devrim Hikayeleri (Geschichten aus der Revolution) | 2 | 1929–1931 | 1933 Denemelerde (in Versuche) | |
| 8. | Soneler (Sonette) | 12 (13) | 1932–1934 | 1951, 1960, 1982 | |
| 9. | İngiliz Soneleri (Englische Sonette) | 3 | 1934 | ||
| 10. | Koro için Şarkı Sözleri (Lieder Gedichte Chöre) | 34 (38) | 1918–1933 | 1934 Editions du Carrefour | |
| 11. | Hitler – Koro Şarkıları (Hitler-Choräle) | 4 | 1933 | Koro için Şarkı Sözleri kitabı içinde bulunmaktadır (in Lieder Gedichte Chöre enthalten) | |
| 12. | Çin Şiirleri (Chinesische Gedichte) | 15 | 1938–1949 | ||
| 13. | Çalışmalar (Studien) | 8 | 1934–1940 | 1951 Denemelerde (in Versuche) | |
| 14. | Svendborg Şiirleri (Svendborger Gedichte) | 93 (108) | 1934–1938 | 1939 | |
| 15. | Margarete Steffin Şiirleri (Steffinsche Sammlung) | 23 (29) | 1939–1940 | 1948 Aufbau | 1942, 1948 |
| 16. | Hollywood Ağıtları (Hollywoodelegien) | 9 | 1942 | 1988 GBA | |
| 17. | Sürgün Şiirleri (Gedichte im Exil) | 17 | 1936–1944 | 1988 GBA | 1949, 1951 |
| 18. | Savaş Alfabesi (Kriegsfibel) | 69 (86) | 1940–1945 | 1955 Eulenspiegel | 1944, 1954 |
| 19. | Alman Taşlamaları (Deutsche Satiren) | 3 | 1945 | 1988 GBA | |
| 20. | Çocuk Şarkıları/Yeni Çocuk Şarkıları (Kinderlieder/neue Kinderlieder) | 9/8 | 1950 | 1953 Aufbau | 1952 |
| 21. | Buckow Ağıtları (Buckower Elegien) | 23 | 1953 | 1964 | |
| 22. | Bakır Alımı Oyunu Şiirleri (Gedichte aus dem Messingkauf) | 7 | 1935–1952 | 1953 Denemelerde (in Versuche) |
Kaynak: Bertolt Brecht: Große kommentierte Berliner und Frankfurter Ausgabe. Suhrkamp 1988-1999.