KUTEYBE b. MÜSLİM (669-715)
Emevi komutanı. Orta Asya’da yaptığı savaşlarla Emeviler’in sınırlarını genişletmiştir.
Ebu Hafs Kuteybe b. Müslim’in doğum yeri bilinmiyor. Fergana’da Üsrine yakınlannda öldü. Emevi Devleti’nin kurucusu Muaviye’nin yandaşlarından Müslim b.Yezid’in oğludur. 701’de Deyrü’l-Cemâcim Savaşı’nda gösterdiği başarıyla tanındı. Irak Valisi Haccac tarafından Rey valiliğine atandı. Bu sıralarda Horasan’a yerleştirilmiş Arap kabileleri arasında sürekli anlaşmazlık vardı. Kuteybe, tarafsız bir vali sıfatıyla 705 yılı sonlarına doğru Horasan’ın merkezi Merv’e giderek göreve başladı. Arap kabileleri arasındaki ilişkileri düzeltti. Türk kabilelerine karşı giriştiği seferlerle Emevi Devleti’nin sınırlarını genişletti. Yöredeki Arap egemenliğini sürdürebilmek için Iranlılar’dan yararlandı.
714’te koruyucusu Haccac’ın ölümü üzerine durumu sarsıldı. Ancak Emevi Halifesi I.Velid (705-715) Haccac’ın ölümünden sonra Horasan Eyaleti’ni özerk hale getirip genel valiliğe Kuteybe’yi atadı. Kuteybe de bu durumdan güç alıp Kaşgar seferi hazırlıklarına girişti. Ancak I.Velid’in ölümü üzerine yerine geçen oğlu Süleyman (715-717), Kuteybe’nin Iranlılar’a gösterdiği yakınlığı onaylamıyor, gücünden de çekiniyordu. Onu ortadan kaldırmak için önce askerlerini kışkırttı. Kuteybe, Usrine yakınlarındaki otağında baskına uğradı ve ailesiyle birlikte öldürüldü. Ölümü Orta Asya’da Emevi genişlemesinin sonu oldu.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi