LELOIR, Luis Federico (1906 – 2 Aralık 1987)
Arjantinli biyokimyacı. Karbonhidrat biyokimyasının anlaşılmasına katkıda bulunan çalışmalarıyla 1970 Nobel Kimya Ödülü’nü almıştır.
6 Eylül 1906’da Paris’te doğdu. Buenos Aires Üniversitesi’nde öğrenimini tamamlayıp, 1934-1935 yıllarında aynı üniversiteye bağlı Fizyoloji Enstitüsü’ nde asistan olarak görev aldı. 1935’te İngiltere’ye giderek bir yıl Cambridge Üniversitesi’nde, ardından ABD’deki bazı laboratuvarlarda biyokimya araştırmaları yaptıktan sonra 1937’de Arjantin’e, Buenos Aires Üniversitesi’nin Fizyoloji Enstitüsü’ne döndü. 1946’da Biyoloji ve Deneysel Tıp Enstitüsü’ne geçtiyse de, ertesi yıl Campomar Vakfı’nın parasal desteğiyle Buenos Aires’de Instituto de Investigaciones Bio-quîmicas’ı (Biyokimya Araştırmaları Enstitüsü) kurup yöneticiliğini üstlendi. 1984’te de bu görevini ve 1962’de getirildiği Buenos Aires Üniversitesi Biyokimya Bölümü başkanlığını sürdürmekte olan Leloir, ülkesindeki birçok bilim kuruluşunun yanı sıra 1972’de Londra’daki Royal Society’nin, 1978’de Fransız Bilimler Akademisi’nin ve ABD Ulusal Bilimler Akademisi’nin yabancı üyeliğine seçilmiş, aldığı çeşitli ödüllere 1970’te Nobel Kimya Ödülü’nü de katmıştır.
Kuruluşunu örgütleyerek yönetimini üstlendiği Campomar Biyokimya Araştırmaları Enstitüsü’nde, süt şekeri olan bilinen laktozun üretimini gerçekleştirmeyi tasarlayan Leloir, karmaşık şekerlerin yıkımıyla basit karbonhidratların oluşmasını ve karbonhidrat metabolizmasında nükleotitlerin işlevini bu araştırmaları sırasında gün ışığına çıkardı. 1964’te, uzun nükleik asit moleküllerinin temel birimi ve karbonhidrat biyosentezinin anahtarı olan nükleotit-leri buğday tanesinden ayırmayı başararak, riboz ya da dezoksiriboz gibi beş karbonlu şeker molekülü taşıyan nükleotitlerin, polisakkarit biyosentezindeki işlevini belirledi. Ardından, hayvansal dokularda karbonhidrat ve enerji kaynağı olan polisakkarit yapısındaki glikojenin sentezini gerçekleştirerek, yaşamsal önem taşıyan bu polisakkaritin karaciğer enzimleri olmadıkça vücutta üretilemeyeceğini ortaya koyan Leloir’ın çalışmaları, karbonhidrat metabolizmasının anlaşılmasında önemli bir basamaktır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi