LEE, Robert Edward (1807-1870)
ABD’li asker. Amerikan İç Savaşı sırasında Güney ordularını yönetmiştir.
19 Ocak 1807’de Virginia Eyaleti’nin Westmore-land bölgesinde doğdu, 12 Ekim 1870’te aynı eyaletin Lexington kentinde öldü. Babası Bağımsızlık Savaşı’nda komutanlık yapmış bir askerdi. 1829’da West Point’deki Birleşik Devletler Askeri Akademisi’ni teğmen rütbesiyle bitirdikten sonra orduda mühendis olarak görev yaptı. 1846-1848 arasında Meksika-ABD Savaşı’na katıldı. Savaşta gösterdiği yararlıklar nedeniyle albaylığa yükseltildi. 1852-1855 arasında Birleşik Devletler Askeri Akademisi’ni yönetti. Kuzey ve Güney eyaletleri arasında özellikle kölecilik konusunda ortaya çıkan gerginliğin doruğuna ulaştığı 1859’da, Harpers Ferry’deki beyaz rahip John Brown önderliğindeki zenci ayaklanmasını bastırmakla görevlendirildi.
1860 seçimlerini Cumhuriyetçi Parti’den Abra-ham Lincoln’ın kazanması Güney eyaletlerinin tepkilerine yol açtı ve Kuzey-Güney ilişkilerini bir dönüm noktasına getirdi. Aralık 1860’ta Güney Carolina, tüm eyaletlerin oluşturduğu Birlik’ten ayrıldığını açıkladı. Şubat 1861’de kölecilikten yana altı Güney eyaletinin Güney Carolina’ya katılmasıyla Jefferson Davis başkanlığında Amerika Konfedere Devletleri kuruldu. Nisan 1861’de Güneyliler’in Sumter Kalesi’ ne ateş açmalarıyla iç savaş başladı. Washington’a çağırılan Lee’ye Birlik’ten ayrılan eyaletlerle çarpışmak üzere kurulacak yeni bir ordunun komutanlığı teklif edildi. Virginia’nın Birlik’ten ayrılması üzerine Lee görevi kabul etmeyerek ordudan ayrıldı.
Haziran 1861’de Jefferson Davis tarafından askeri danışmanlık görevine getirildi. Haziran 1862’ye değin bu görevi sürdüren Lee, Güney orduları komutanı J.E.Johnston’ın Fair Oaks Savaşı’nda yaralanması üzerine onun yerine geçti. Uç hafta içinde Güney ordusunu yeniden düzenleyerek Amerika Konfedere Devletleri’nin başkenti Richmond’a doğru ilerlemekte olan Kuzeyliler’i Yedi Gün Savaşı’nda yenilgiye uğrattı. Kuzey’in askeri ve iktisadi üstünlüğü karşısında savunma stratejisi izleyen Lee, savaşın ilk iki yılında başarılı oldu. Ağustos 1862’de Kuzey ordusunu İkinci Manassas (ikinci Bull Run) Savaşı’nda yenilgiye uğrattıktan sonra Potomac Irmağı’nı geçerek Maryland Eyaleti’ne ulaştı. Ancak, Antietam’da uğradığı yenilgi üzerine yeniden Potamac Irmağı’nın gerisine çekilmek zorunda kaldı. Aralık 1862’de Fredericksburg’ta, Mayıs 1863’te Chancellorsville’de gösterdiği başarılara karşın çok sayıda askerini yitirdi, ikinci kez Potomac Irmağı’nı geçen Lee, Temmuz 1863’te Gettysburg’da büyük bir yenilgiye uğradı. Bir dönüm noktası oluşturan Gettysburg Savaşı’ndan sonra üstünlük Kuzey ordusuna geçti.
Mayıs 1864’te Kuzey orduları komutanlığına getirilen U.S.Grant, Güney ordularına karşı bir dizi saldırı başlattı. Bu saldırılar sonunda sayıca azalmakta olan, yiyecek ve giyecek sıkıntısı çeken Lee’nin ordusu Richmond yakınlarındaki Petersburg’a çekilmek zorunda kaldı. Haziran 1864’te Petersburg’u kuşatan Grant, Nisan 1865’te kenti ele geçirdi. 9 Nisan 1865’te Lee’nin Virginia Eyaleti’nin Appomat-tox bölgesinde teslim olmasıyla savaş sona erdi. Savaş bittikten sonra Arlington’daki evine çekilen Lee bir süre sonra Lexington’daki Washington College yöneticiliğine getirildi ve bu görevi yaşamının sonuna değin sürdürdü.
• KAYNAKLAR: D.S.Freeman, R.E.Lee, 1934-1935.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi