MENŞİKOV, Aleksandr Daniloviç (1672-1729)
Rus devlet adamı ve asker. 1725-1727 arasında çariçe I.Katerina ile birlikte Rusya’yı yönetmiştir.
16 Kasım 1672’de Moskova’da doğdu, 23 Kasım 1729’da Sibirya’da Berezovo’da öldü. Bir ahır uşağının oğluydu. On dört yaşındayken I.Petro’nun emir-eri oldu. Asker ve yönetici olarak yetenekleriyle olduğu kadar çara bağlılığı ve kişisel çabalarıyla da I.Petro’nun en yakın dostları arasına girdi. Rusya’daki ve dış ülkelerdeki gezilerde ona eşlik etti. 1703’te Ingermanlandiya (daha sonra Petrograd) Eyaleti’nin valiliğine atandı. Bu görevi sırasında St.Petersburg kentinin, surlarını, Neva ve Svir ırmakları üzerindeki tersaneleri yaptırdı.
İsveç’le Rusya arasındaki 1700-1721 Kuzey Savaşları sırasında komuta ettiği piyade ve süvari birlikleri İsveçliler’e karşı bir dizi zafer kazandı. Çar tarafından Ekim 1706’daki Kalisz zaferinin ardından prens, Temmuz 1709’daki Poltava zaferinin ardından da mareşal yapıldı. 1710’da Kurland’ı, 1713’te de Pomeranya’yı ele geçiren Menşikov, İsveçliler’den alman bölgelerin yönetimini üstlendi ve devlet gelirlerinin toplanmasını denetledi. 1718-1724 arasında ve 1726-1727 yıllarında Harp Okulu’nun başkanlığını yaptı.
Menşikov aşırı hırsı ve kendini beğenmişliğiyle ünlüydü. I.Petro’nun Şubat 1725’te ölümünün hemen ardından muhafız alayının yardımıyla tahta I.Petro’ nun ikinci eşi Katerina’yı çıkardı. Böylece Rusya’nın gerçek yöneticisi durumuna geldi. I.Petro’nun reformlarını sürdürdüğü için soyluların muhalefetiyle karşılaşınca, çariçeye yardımcı bir özel yüksek konseyin kurulmasını kabul etmek zorunda kaldı. Bu arada
I.Petro’nun torunu Pyotr Alekseyeviç’i kızı Maria ile nişanlandırdı. 1727’de I.Katerina’nın ölümü üzerine henüz 12 yaşında bir çocuk olan Pyotr Alekseyeviç’i II.Pyotr adıyla tahta çıkardı. Rusya’nın en eski soylu aileleri olan Golitsin ve Dolgoruki ailelerinden gelen prenslerin düşmanlığını kazanan Menşikov, bu grupların etkisinde kalan çar tarafından Eylül 1727’de devlete ihanet etmekle ve devlet gelirlerini kötü niyetle kullanmakla suçlandı. Hemen ardından ailesiyle birlikte Sibirya’ya Berezovo’ya sürüldü. 90.000 toprak kölesine, birçok ülkedeki mülküne ve parasına el kondu.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi