Alexander Mackenzie, (1822-1892) İskoç asıllı bir Kanadalı siyasetçi ve devlet adamı. Liberal politikalarıyla Kanada'daki özgürlüklerin gelişmesine katkıda bulunduğu için özellikle tanınır.
1822 yılında Perth bölgesinde, Logierait'de doğdu ve 1892 yılında Toronto'da vefat etti. Ailesinin maddi sıkıntıları nedeniyle eğitimini yarıda bırakmak zorunda kaldı ve on dört yaşında bir taş ustasının yanında çırak olarak çalışmaya başladı. 1842'de o dönem İngiliz sömürgesi olan Yukarı Kanada'ya (şimdiki Ontario) göç etti. Başlangıçta Kingston'da inşaat malzemeleri ticaretiyle uğraştı ve zamanla zenginleşti. Daha sonra Sarnia'ya yerleşti ve müteahhitlik yapmaya başladı. Bu süreçte liberal ve reformist eğilimleriyle tanınarak siyasete girdi.
Mackenzie, Toronto Globe gazetesinin yayın yönetmeni ve Reform Partisi'nin lideri George Brown ile tanıştıktan sonra siyasete tamamen adanmıştı. 1852 ile 1854 yılları arasında reformcuların görüşlerini destekleyen Lambton Shield dergisini yayımladı. George Brown ile giderek yakınlaşarak, 1861'de Birleşik Kanada Eyaleti (Ontario ve Quebec) Yasama Meclisi'ne seçildi. 1864'te Kuzey Amerika'daki İngiliz kolonilerinin birleştirilmesini savunan Konfederasyon Hareketi'nin önde gelen savunucuları arasında yer aldı. 1867'de Birleşik Kanada Eyaleti, Nova Scotia ve New Brunswick'in Kanada Dominyonu olarak birleşmesinden sonra Lambton milletvekili olarak Dominyon Halk Meclisi'ne girdi. Mecliste yaptığı çalışmalarla liberal muhalefetin lideri oldu.
1871'de Ontario Eyaleti Yasama Meclisi'ne girdi ve 1872'ye kadar hazine bakanlığı görevini üstlendi. O sırada muhafazakâr John A. Macdonald hükümeti, Pasifik demiryolu yapımındaki bir yolsuzluk nedeniyle düşürüldüğünde, 7 Kasım 1873'te başbakan olarak atandı ve böylece ilk liberal hükümetini kurdu. Ancak, 1873 ekonomik krizi dönemindeki başbakanlık süreci büyük ekonomik zorluklarla doluydu. Aynı zamanda kamu işleri bakanlığını da üstlenerek, partisinin muhalefetine rağmen 1881'de tamamlanması planlanan Pasifik demiryolu projesini gerçekleştirmeye başladı. Ancak kısıtlı kaynaklar nedeniyle kısa bir demiryolu hattı oluşturma zorluğuyla karşılaştı ve bütçe kesintileri nedeniyle projenin sürekli gecikmesine sebep oldu. Ayrıca, ABD ile ticari ilişkileri canlandırmak için gösterdiği yoğun çabalar sonuçsuz kaldı. Oluşan hoşnutsuzlukları gideremedi ve partisini bir arada tutmada yetersiz kaldı.
Ancak tüm bu başarısızlıklara rağmen, bağımsızlık hareketinin ilerlemesine ve özgürlüklerin genişlemesine önemli katkılarda bulundu. 1875'te adalet bakanı Edward Blake ile birlikte Yüksek Mahkeme'nin kurulmasını sağlayarak, İngiltere'nin atadığı genel valinin yetkilerini belirledi ve sınırladı. Seçme hakkını genişleterek gizli oy kullanma yöntemini getirdi ve Kanada Kraliyet Askeri Koleji'ni kurdu.
1878 seçimlerinde koruyucu gümrük tarifeleri savunusuyla çıkan ve halkın desteğini yeniden kazanan muhafazakâr J.A. Macdonald'a karşı yenilgiye uğradı. İki yıl boyunca muhalefet liderliği yaptıktan sonra E. Blake'e yerini bırakarak aktif siyasetten çekildi. Ancak, ölümüne kadar Halk Meclisi üyeliğini sürdürdü. Ekonomide serbest ticaret ilkesinin kararlı bir savunucusu olarak, koruyucu gümrük tarifelerine karşı amansız bir muhalif olarak kaldı.