MARIETTE, Auguste François (1821-1881)
Fransız, arkeolog. Mısır’daki arkeoloji çalışmalarına bir yön vermiş ve Bulak’ta ilk Mısır müzesini kurmuştur.
11 Şubat 1821’de Boulogne’da doğdu, 19 Ocak 1881’de Kahire’de öldü. 1841’de Boulogne College’da öğretim görevlisi oldu. 1849’da Louvre Müzesi Mısır Bölümü’ne asistan olarak girdi. Ertesi yıl Louvre adına eski Kopt metinleri satın almak için Mısır’a gönderildi. Mısır’ın tarihsel yapıt zenginliğinden etkilenerek buraya yerleşti, kazılar yaptı ve Mariette Paşa olarak tanındı. 1858’de Mısır Hıdivi Sait Paşa (1854-1863) tarafından eski yapıtlar müdürlüğüne atandı. Hıdivi bir müze oluşturmanın önemine inandırdı. 1859’da Bulak’ta bir yapı yaptırarak o zamana değin ele geçmiş yapıtları buraya taşıttı. Bu müze, 1902’de Kahire’de kurulan büyük Mısır Uygarlığı Müzesi’nin çekirdeğini oluşturdu.
Mariette ilk kazısını Sakkara’da o güne değin yeri saptanamamış Sfenksli Yol’da gerçekleştirdi. İki tapınağı birbirine bağlayan bu yolun iki yanma dizili yüz kırk bir sfenksi ortaya çıkardı. Sakkara’da’ Osiris-Kutsal Apis boğalarının yer altı mezarlarını da buldu. Bu buluş Mısır’daki en büyük hayvan kültü olan Apis kültünün de öğrenilmesini sağladı. Mariette yine Sakkara yakınlarında bulduğu bir zengine ait mezarda çok zengin duvar resimleriyle İÖ 2600’lerde Mısır’daki günlük yaşam üstüne bilgi edinilmesine yol açtı. 1859’da Tebes yakınlarında kraliçe Aahhotep’in mezarım ve zengin takı koleksiyonunu ortaya çıkardı.
Bundan başka, Giza, Abidos, Karnak, Medınet-et Habu, Deyr-el Bahri ve Edfu’da da kazılar yapan Maritte, 1867’de Paris’te büyük bir Mısır yapıtları sergisi düzenledi.
1850’de Mariette’in Mısır’a geldiği dönemde Kari Lepsius gibi bazı Mısırbilimciler burada sistemli kazılara girişmişti. Ancak bunlar ele geçirdikleri yapıtları kendi müzelerine götürmeyi amaçlıyorlardı. Bunların dışında da büyük bir eski yapıt yağması sürmekteydi. Mariette, eski yapıtlar müdürü olduğu dönemde otuzdan çok önemli eski yerleşmeyi kazmış ve Mısır’da başka kazı yapılmasını önleyerek, eski yapıtların yurt dışına kaçırılmasını büyük ölçüde engellemiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Memoire sur la mere d’Apis, 1856, (“Apis’in Anası Üstüne Bir Araştırma”); Le Serapeum de Memphis, 2 cilt, 1857-1864, (“Memfis’te Serapeum Tapınağı”); Abydos, 3 cilt, 1870-1879, (“Abidos”); Les papyrus egyptiens du Musee de Boulag, 2 cilt, 1871-1873, (“Bulak Müzesi’ndeki Mısır Papirüsleri”); Les mastabas de l’anci-en Empire, 1889, (ö.s.), (“Eski Krallık Mastabaları”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi