MEHMED I [Çelebi] (1379-1421)
Osmanlı padişahı. Fetret Dönemi’ne son vererek Osmanlı Devleti’ni yeniden tek yönetim altında birleştirmiştir.
Doğum tarihi kesin,değildir. Doğum yeri bilinmiyor. Mayıs 1421’de Edirne’de öldü. I.Bayezid’in [Yıldırım] oğludur. 1391’de Amasya’yı alarak buraya sancakbeyi oldu.’ 1402 Ankara Savaşı’nda Osmanlı ordusunda artçı komutanı olarak çarpıştı. Savaşın kaybedilmesi üzerine Bolu yakınlarına çekildi. 1403’te Kara Devletşah’ı bir baskınla öldürerek Amasya’ya girdi. Samsun, Tokat ve Sivas yöresinde bulunan Türkmen beylerinden Kubadoğlu, İnanoğlu, Gözleroğlu, Köpekoğlu ve Kadı Burhaneddin’in damadı Mezid Bey’le uğraşarak bölgeyi tümüyle denetimi altına aldı. Bu sırada henüz Batı Anadolu’da bulunan Timur’un çağrısı üzerine yola çıktı. Ancak Yahya Bey ve Savcıoğlu Ali Bey’le çarpışmak zorunda kaldığından Ankara’ya değin gelebildi ve durumunu Timur’a bildirerek Amasya’ya döndü. Timur’un gönderdiği hükümdarlık beratını kabul ederek, onun üst egemenliğini tanıdı. Ardından Timur’un Semerkkand’a dönmesinden yararlanarak Bursa’yı alan kardeşi İsa Çelebi’y^ Anadolu’yu aralarında paylaşmayı önerdi ama kabul ettiremedi. İsa Çelebi’yi Ulubat Savaşı’nda yenerek 1404’te Bursa’ya girdi ve hükümdarlığını ilan etti. Süleyman Çelebi’nin gönderdiği birliklerle yeniden saldıran ancak Bursa yakınında yenilen İsa Çelebi’nin bundan sonraki tüm saldırılarını geri püskürterek durumunu güçlendirdi ve/Aydın-oğlu, Menteşe ve Germiyan beylerine egemenliğini kabul ettirdi. İsa Çelebi öldürüldükten sonra Anadolu’da yalnız kalan Çelebi Mehmed’in güçlenmesinden korkan Süleyman Çelebi, 1405’te Edirne’den hareketle Anadolu yakasına geçerek Bursa ve Ankara’yı aldı; 1406’da Amasya’ya değin geri çekilen Mehmed Çelebi, onun Rumeli’ye dönmesini sağlamak için kardeşi Musa Çelebi’yi 1409’da Rumeli’ye gönderdi. Süleyman Çelebi, Musa Çelebi’nin ardının Rumeli’ye gidince Çelebi Mehmed Bursa’ya girerek yönetimi yeniden ele aldı. 1410’da Edirne tahtına oturan Musa Çelebi, 1411’de İstanbul’u kuşattı. Çelebi Mehmed, iki başarısız seferden sonra 1413’te Rumeli beylerinin de yardımıyla gerçekleştirdiği üçüncü seferde Musa Çelebi’yi Çamurlu Derbend yakınında yenerek öldürttü. Ardından Edirne’de bütün devletin hükümdarı olduğunu ilan ederek 1402-1413 arasındaki “Fetret Dönemi”ne son verdi.
I.Mehmed yönetime tümüyle egemen olunca hiç durmaksızın Anadolu’ya geçerek Aydmoğlu Cüneyd Bey’den Çandarlı, Menemen, Kayacık, Niş ve İzmir’i aldı. 1414’teki Karaman seferi sırasında Akşehir’den İsparta’ya değin bir çok yeri aldıktan sonra Konya’yı kuşattı ama başarılı olamayınca Karamanoğulları ile barış yaptı. Samsun taraflarındayken Karamanoğlu’ nun antlaşmaya uymayarak saldırması üzerine dönerek 1415’te Germiyan ve Candaroğlu beylerinin de desteğinde Konya’yı yeniden kuşattı.
Aynı yıl Bosna’ya akınlar yapılarak kral değiştirildi, üç yıldır vergi vermeyen Eflak Prensi Mircea’ dan vergisi alındı. 1415’te Hırvatistan’a girilerek Doboj Savaşı’nda Macaristan Kralı Sigismund geriletildi ve Hırvatistan, Osmanlı denetimine girdi, Saraybosna sancak merkezi yapıldı. Akdeniz’de Venedik’in elindeki Kiklad ve Eğriboz adaları vurularak kimi ticaret gemilerine el konuldu. 1416’da çıkan karışıklıklar nedeniyle Bosna’ya, ardından da Eflak’a sefer yapıldı ve Dobruca’da Osmanlı egemenliği kesinleşti. Erdel ve Macaristan’a akınlar düzenlendi. 1417’de Candaroğlu Beyliği’nden Tosya, Çankırı ve Kalecik’i aldı. 1419’da Samsun’u, Bafra’yı aldı. Erdel ve Macaristan’a büyük akınlar yapıldı. İlk kez Tuna deltasının kuzeyine geçilerek Besarabva’ya girildi ve Akkerman kuşatıldı.
1420’de Musa Çelebi’nin eski kazaskeri Şeyh Bedreddin ve yandaşlarının Aydın, Manisa ve Edirne çevresinde başlattığı ayaklanma bastırılarak Bedreddin ve diğer önderler idam edildi. Ankara Savaşı’nda Timur’a tutsak düşen kardeşi Mustafa Çelebi [Düzmece Mustafa] geri dönerek 1419’da Tasalya ve Selanik çevresinde ayaklandı ve saltanat iddiasında bulundu. I.Mehmed, Mustafa Çelebi’yi etkisiz duruma getirerek Bizans imparatorunun koruması altında yaşamasına razı oldu. 1421’de Edirne’ye geldikten bir süre sonra hastalandı ve ölümü, Amasya valisi olan oğlu şehzade Murad tahta geçinceye değin saklanarak Mustafa Çelebi’nin hükümdar olması önlendi.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi