MEDICI, Cosimo De’ (1389-1464)
İtalyan tüccar, bankacı ve devlet adamı. Floransa’da Medici egemenliğini kurumsallaştırmıştır.
27 Eylül 1389’da Floransa’da doğdu, 1 Ağustos 1464’te aynı yerde öldü. Ticaret ve bankacılık yoluyla Medici ailesini güçlendirip Floransa’nın başlıca ailelerinden biri durumuna getiren Giovanni di Bicci’nin oğludur. Özel ders alarak Yunanca, Latince ve Arapça öğrendi. 1429’da babasının ölümü üzerine Medici bankasının başına geçerek ticaret ve bankacılık yoluyla ailenin servetini genişletmeyi sürdürdü.
O yıllarda bağımsız bir kent devleti olan Floransa’yı Albizzi, Capponi ve Uzzano aileleri yönetmekteydi. Medici ailesinin giderek güç kazanması ve yoksul halk kitlelerince desteklenmesi Cosimo’nun yönetici ailelerin tepkisini çekmesine neden oldu. Niccolö da Uzzano’nun ölümü üzerine yönetimi ele geçiren Albizzi ailesi tarafından 1433’te Floransa’dan sürülen Cosimo önce Padova’ya ardından Venedik’e gitti. Ertesi yıl Cosimo yandaşlarınca işbaşına getirilen yeni yönetim sürgün kararını kaldırınca Ekim 1434’te Floransa’ya döndü.
Floransa’ya döndükten sonra durumunu güçlendirmek için rakip ailelerden çok sayıda kişiyi ülke dışına sürdü. Vergi sisteminde değişiklik yaparak uygulamaya koyduğu gelire göre değişen vergi sistemiyle yoksul kesimin desteğini kazandı ve rakiplerinin çoğunu iflasa sürükledi. Önemli görevlere kendisine yakın kişileri getirip ülke içindeki konumunu güçlendiren Cosimo 1450’de dostu Francesco Sforze’ nin Milano dükü seçilmesini sağlayarak ülke dışında da kendisine önemli bir destek sağladı. Ağustos 1458’de kendine karşı başlatılan bir darbe girişimini bastırdıktan sonra Medici ailesine bağlı kişileri atadığı yüz kişilik bir meclis kurarak ülke içindeki etkinliğini artırdı.
Cosimo, ülkenin ticaretini geliştirip ekonomisini güçlendirmesinin yanı sıra dönemin sanatçılarını destekleyerek İtalyan Rönesansı’nın oluşumuna katkıda bulundu. Eski Yunan düşünürlerinin yapıtlarının tartışılıp yeniden değerlendirilmesini sağlamak amacıyla Bizanslı bilgin İoannes Argyropulos’u Floransa Üniversitesi’nde Yunanca dersleri vermekle görevlendirdi. Etkisinde kaldığı Yunanlı düşünür Platon’un görüşlerinin yaygınlaşması için Platon Akademisi’ni kurdu ve yöneticiliğine Ficino Marsillio’yu getirdi. 1444’te Floransa’nın ilk kamu kütüphanesi olan Medici Kütüphanesi’ni kurdu. Gelirinin büyük bir bölümünü saray ve kiliselerin yapımına ayırarak F.Brunel-leschi ve Michelozzo gibi ünlü mimarların kendilerini geliştirmelerine yardım etti. Ayrıca ünlü heykeltraş-lardan L.Ghiberti ile Donatello’yu, ressamlardan ise Andrea del Castagno, Angelico [Fra] ve Benezzo Gozzoli’yi koruması altına aldı.
Herhangi bir resmi unvanı olmaksızın yaşamının sonuna dek Floransa’yı yöneten Cosimo’ya ölümünden sonra vatanın babası anlamına gelen “Pater Patriae” unvanı verildi.
• KAYNAKLAR: G.F.Young, The Medici, 1930; D.E. Vernon, Cosimo de Medici, 1899.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi