LIVINGSTONE, David (1813-1873)
İskoç, kâşif. Güney Afrika’da yaptığı keşiflerle tanınmıştır.
19 Mart 1813’te İskoçya’da Blantyre’de doğdu, 1 Mayıs 1873’te Güney Afrika’da Chitambo’da (bugün Zambiya’da) öldü. .Yoksul ve dindar bir ailenin oğluydu. 10 yaşında Blantyre’deki bir pamuk fabrikasında çalışmaya başladı. Daha sonraki yıllarda misyoner olmaya karar veren Livingstone 1836’da Glasgow Üniversitesi’nde misyonerlik için gerekli olan tıp ve tanrıbilim öğrenimi görmeye başladı. 1840’ta öğrenimini tamamladı ve Londra Misyoner Derneği’ne kabul edildi.
1840 yılının sonunda Londra Misyoner Derneği tarafından Güney Afrika’ya gönderilen Livingstone Mart 1841’de Cape Town’a ulaştı. 1849’da yeni yerle? keşfetmek ve Hıristiyan dinini yaymak amacıyla iki arkadaşıyla birlikte ilk yolculuğuna çıktı. Kalahari Çölü’nü aşarak Ağustos 1849’da Ngami Gölü’nü buldu. 1851’de yaptığı ikinci bir yolculuk sonunda ise Zambezi Irmağı’na ulaştı. Yeni ticaret yollarının yasal ticareti olanaklı kılarak köle ticaretine son vereceğine inanan Livingstone Haziran 1852’de Cape Town’dan yola çıkarak Mayıs 1856’da Hint Okyanusu kıyılarındaki Quelimane’ye ulaştı. Bu yolculuğu sırasında ülkenin doğası, kabileleri ve coğrafyası ile ilgili bilgi topladı, İngiltere Kraliçesi Victoria’nın adını verdiği Zambezi’deki çağlayanları buldu.
Aralık 1856’da İngiltere’ye dönen Livingstone çeşitli kuruluşlar tarafından ödüllendirildi. 1857’de Missionery Travels and Researches in South Africa (“Güney Afrika’da Misyoner Yolculukları ve Araştırmaları”) adlı ilk kitabını yayımladı. Aynı yıl keşiflere fazla zaman ayırmasını istemeyen Londra Misyoner Derneği’ndeki görevinden istifa etti.
İngiliz hükümeti tarafından Zambezi Bölgesi’nde araştırmalar yapmakla görevli bir keşif kurulunun başına getirilen ve Quelimane konsolosluğuna atanan Livingstone Mart 1858’de Afrika’ya döndü. Altı yıl süren zorlu yolculuğun sonunda Shirwa ve Nyasa göllerini keşfetti. Daha sonraki yıllarda İngiltere tarafından işgal edilerek sömürgeleştirilecek olan Nyasa Gölü çevresinin misyonerlik ve ticari etkinlikler için uygun olduğu sonucuna vardı.
1864’te İngiliz hükümetinin keşif kurulunu geri çağırması üzerine İngiltere’ye döndü. 18.65’te ikinci kitabı Narrative of an Expedition to the Zambesi and Its Tributaries (“Zambezi ve Kollarının Keşfinin Öyküsü”) adlı kitabını yayımladı. Ardından Kraliyet Coğrafya Derneği tarafından Afrika’da yeni bir keşif yolculuğuyla görevlendirildi. Ocak 1866’da Zanzi-bar’a giderek Nyasa Gölü ve Tanganika çevresini ineleyen Livingstone, daha sonra Mweru ve Bangwe-ulu göllerini keşfetti. Araştırmalarını sürdürdüğü sırada ciddi bir biçimde hastalanarak 1871’de Tanganika Gölü’nün doğusundaki Ujiji’ye yerleşti. Burada kendisini arayan gazeteci Stanley ile karşılaşarak onunla birlikte Tanganika Gölü’nün kuzeyini araştırdı. Araştırmalarının sonuçlarını Stanley ile İngiltere’ ye gönderen Livingstone sağlığının bozukluğuna karşın araştırmalarını, özellikle Nil Nehri’nin kaynağım aramayı ölümüne değin sürdürdü.
• YAPITLAR (başlıca): Missionary Travels and Researches in South Africa, 1857, (“Güney Afrika’da Misyoner Yolculukları ve Araştırmları”); Cambridge Lectures, W.Monk (der.), 1860, (“Cambridge Dersleri”); Narratives of an Expedition to the Zambesi and Its Tributaries, 1865, (“Zambezi ve Kollarının Keşfinin Öyküsü”); Last Jour-nals of David Livingstone in Central Africa: From 1865 to His Death, (ö.s.), H.Waller (der.), 1874, (“1865’ten Ölümüne Değin David Livingstone’nun Orta Afrika’da Son Günleri”).
• KAYNAKLAR: W.G.Blaikie, The Personal Life of David Livingstone, 1880; G.Seaver, David Livingstone: His Life and Letters, 1957.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi