MALUS, Etienne Louis (1775-1812)
Fransız, mühendis ve fizikçi. Işığın çift kırılmasını incelemiş ve polarılmayı keşfetmiştir.
23 Temmuz 1775’te Paris’te doğdu, 24 Şubat 1812’de aynı kentte öldü. Önce özel, sonra askeri öğrenim gördü. 1794’te, o yıl kurulan Ecole Poly-technique’te mühendislik öğrenimine başladı. 1796’da istihkâm subayı oldu. 1798’de Napoleon’un Mısır seferine katıldı. 1802-1808 arasında Fransa’nın çeşitli kentlerinde çalıştıktan sonra Paris’e çağrıldı ve 1810’da başmühendisliğe getirildi. 1805’ten başlayarak Ecole Polytechnique’in bitirme sınavı öğretmenleri arasında yer alan Malus, 1810’da Institut de France’ın birinci sınıf üyeliğine seçilmiş ve kısa yaşamının son yılında Londra’daki Royal Society’nin Rumford madalyasıyla ödüllendirilmiştir.
Işığın yapısına ve yayılmasına ilişkin araştırmalarında hep, Newton’ın parçacık kuramına uygun açıklamalar geliştirmeye çalışan ve 1807’de yayımladığı Trake d’optique (“Optik İncelemesi”) adlı makalesinde de, daha sonra yanlış olduğu anlaşıldığı halde W.R. Hamilton’ın ışın-dalga yüzeyi kuramına temel oluşturabilecek ilginçlikteki “Malus teoremini” ileri: süren Malus, aynı yıl Fransız Bilimler Akademisi’nin açtığı bir yarışma nedeniyle çift kırılmaya ilişkin deneyler yapmaya başladı.
İçinden geçen ışığı ikiye ayıran “İzlanda spatı” kristallerinin ilk kez Erasmus Bartholin tarafından gözlenen çift kırıcılığını dalga kuramıyla açıklayabilen Huygens’in görüşlerinin|yerineNewton’ın parçacık modeline uygun bir kuram geliştirmeyi amaçlayan Malus, ışığın yansıma sonrasında polarıldığını öne süren çalışmasıyla yarışmayı kazandı. Akademi’ye sunduğu Theorie de la double refraction (“Çift Kırılma Kuramı”) adlı çalışmada, Laplace’ın 1809 yılında ışık “parçacıkları” için geliştirdiği “en küçük eylem” yönteminden yararlanan ve çift kırıcılığı kristalin ışık parçacıklarına uyguladığı kısa menzilli kuvvetlerle açıklayan Malus, deneyleri sırasında biraz da rastlantı sonucu olarak saydam yüzeylerden belirli açılarda yansıyan ışığın çift kırıcıdakine benzer biçimde iki farklı ışına ayrıldığını bulmuştu. “Olağan” ve “olağandışı” adlarını verdiği bu ışınlardan birincisinin, çift kırıcının asal kesiti yansıma düzlemine paralelken, İkincinin ise dikken yansımadan kırılarak saydam cismin içine geçtiğini saptayan Malus, bu durumu, ışık parçacıklarının yansıma ve kırılma sırasında sıralanması ve yansıma ya da kırılma sonrasında da bu sıralanmanın korunmasıyla açıkladı. Bu sıralanmayı açıklamak için de ışığı oluşturan parçacıkların mıknatısın kutupları gibi iki tür “kutup” yapısında olduğunu öne sürdü ve bu olaya da polarılma (polarisation) adını verdi. Polarılmış bir ışın, yansımaya uğradığı düzleme dik bir düzlem içinde yeniden yansımaya zorlanırsa, gelme açısı belli değere eşit olduğunda yansıma görülmez. Bu tür polarılmalara “dik” polarılma adını veren Malus, böylece çift kırılmada oluşan iki ışının da tam ve dik polarılmış olduğunu gösterdi. Polarılmış bir ışın ilk polarılma düzlemiyle 90°’den farklı bir açı yapan bir düzlem içinde yansımaya uğrarsa polarılması değişerek yeni düzleminkine uyar. Malus yeni ışığın yeğinliğinin gelen ışığmkine oranla, polarılma düzlemleri arasındaki açının kosinüsünün karesiyle orantılı olarak değiştiğini de gösterdi.
Daha sonra metal yüzeylerinin bugün dairesel polarılma olarak bilinen çok değişik bir polarmaya yol açtığını da gösteren Malus’den sonra Arago, Biot ve Brewster’in önemli katkılar yaptığı polarılma konusuna önce Fresnel’in dalga kuramıyla, ardından da MaxwelPin elektromanyetizma kuramıyla kesin açıklama getirilebildi.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi