MARIGNAC, Jean Charles Gallisard de (1817-1894)
İsviçreli kimyacı. Atom ağırlıklarının saptanmasıyla ilgili çalışmalarıyla tanınmıştır.
24 Nisan 1817’de Cenevre’de doğdu, 15 Nisan 1894’te aynı kentte öldü. Cenevre’de tamamladığı ortaöğreniminin ardından Paris’te Ecole Polytechnique ve Ecok des Mines’de mühendislik öğrenimi gördü. Bir yıl kadar Kuzey Avrupa’da madenlerde, ardından Giessen’de Leibig laboratuvarında, kısa bir süre de Sevres’deki bir porselen fabrikasında çalıştıktan sonra 1841’de döndüğü Cenevre’de Cenevre Akademisi’nin kimya profesörlüğüne atandı. 1845’te mineraloji kürsüsünün de başına getirildiği akademideki görevlerini, akademinin Cenevre Üniversitesi’ne dönüştürülmesinden sonra bir süre daha sürdüren Marignac 1878’de emekliye ayrıldı. Otuz yıla yakın bir süreyle nemli bir bodrumda çalışmasından kötü yönde etkilenen sağlığı yüzünden yaşamının son on yılını hasta olarak geçiren Marignac, 1881’de üyeleri arasına katıldığı Royal Society’nin Davy Madalyası’nı kazanmıştır.
Silisyum oksidin formülünü SiO2 olarak belirleyen araştırmalarıyla minerolojiye, değişik derişikliklerdeki çeşitli çözeltileri karıştırmanın ısıl etkilerini inceleyerek fiziksel kimyaya değerli katkılarda bulunan Marignac, en önemli çalışmalarını inorganik kimya dalında gerçekleştirdi. Otuza yakın elementin atom ağırlığına ilişkin, o günün teknik olanaklarının elverdiği ölçüde duyarlı ölçümler yaptı, nadir toprak elementlerinin özelliklerini araştırdı ve bu elementleri sınıflandırdı, iterbiyum ve gadolinyum elementlerini buldu.
İngiliz kimyacı Prout’un 1815’te ortaya attığı her elementin atom ağırlığının hidrojen atomunun atom ağırlığının bir tamsayı katma eşit olduğunu öne süren ünlü “Prout varsayımı”, daha sonra Berzelius, J.B.A. Dumas ve J.S. Stas’ın yaptığı ölçümlerle uyuşmazlıklar gösterince eleştirilmeye başlamıştı. 1842’de bu varsayımın doğruluğunu göstermeyi amaçlayan çalışmalarına başlayan Marignac yaptığı oldukça duyarlı ölçümler sonucunda elde ettiği atom ağırlıklarına dayanarak, Prout varsayımının ideal bir yasa olduğu ve bazı tedirginlikleri hesaba katmadığı için deneysel sonuçlarla tam bir uyum içinde görünmediği sonucuna varmış, bu yasanın reddi yerine düzeltilmesi yoluna gidilmesi gerektiğini savunmuştur. Prout varsayımının deney sonuçlarına uygunluğunu sağlamak amacıyla hidrojenin atom ağırlığının yarısının esas alınmasını öneren Marignac, deneysel olarak saptanan atom ağırlıklarıyla katlı oranlar yasasının öngördüğü değerler arasındaki farka neden olabilecek bir tedirginlik olarak atomaltı parçacıkların varlığından 1860’larda söz etmiş ve ancak 1920’lerde olgunlaştırı-labilecek bir kuramın temellerini atmıştır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi