MEHMED BEY [Karamanoğlu] ( ? – 1277)
Karamanoğullan beyi. İlhanlı egemenliğine karşı Anadolu’nun siyasi birliğini korumaya çalışmıştır.
Şemseddin Mehmed Bey’in doğum yeri bilinmiyor. Mut yakınlarında öldü. Kerimeddin Karaman Bey’in oğludur. Babasının 1261’de öldürülmesinden sonra kardeşleriyle birlikte Kavle Kalesi’ne hapsedildi. 1266’da Anadolu Selçuklu tahtına çıkan III. Gıyaseddin Keyhusrev’in, Karamanlıların ayaklanmasından çekinmesi sonucu serbest bırakıldı. Kısa zamanda Karamanlı ve Toros Türkmenleri’ni çevresinde toplayarak, Selçuklu-İlhanlı ordusunu Göksu geçidinde yendi ve Mut’a geldi. Eşrefoğulları, Saruha-noğulları ve Menteşeoğulları gibi kalabalık Türkmen aşiretlerinin de desteğini sağladı. Daha önce Anadolu Selçukluları’na karşı ayaklanan Hatıroğulları’nın güç-birliği önerisiyle, kardeşi Ali Bey komutasında bir orduyu Niğde’ye gönderdi. Öbür kardeşi Mahmud Bey aracılığıyla da Gülek Boğazı’nı, dolayısıyla Anadolu ve Suriye ticaretini, gümrük gelirlerini denetim altına aldı. Sahiller Emiri Hoca Yunus’u yenerek, ele geçirdiği topraklardan İlhanlılar’ı (Moğollar) çıkardı. 1264-1276 arasında Karaman, Mut ve Ermenek’ten Gülek Boğazı’na dek uzanan topraklara egemen olarak Anadolu Selçuklularıyla olan tüm bağımlılık ilişkilerine son verdi.
1276’da Memlûk Sultanı Baybars, güçlü bir orduyla Anadolu üzerine yürüyerek 15 Nisan’da İlhanlılar’ı Elbistan ovasında yendi ve 2 Mayıs’ta Kayseri’ye girdi. Kendisini Anadolu sultanı olarak ilan ettikten sonra İlhanlılar’ın Kayseri Kalesi’ne hapsettiği Mehmed Bey’in kardeşi Ali Bey’i salıverdi. Beylik menşuru ve sancağıyla birlikte Ermenek,Lârende ve Akdeniz kıyılarını içeren bölgenin yönetimini Mehmed Bey’e bıraktı. Anadolu beylerini kendisiyle güçbirliğine çağırmakla birlikte, Ilhanlı ordusunun Suriye üzerine yürüdüğünü öğrenince, Mehmed Bey’in askeri destek önerisini geri çevirerek Suriye’ye yöneldi. Anadolu’daki siyasi kargaşalıktan ve Selçuklu İlhanlı ordusunun içinde bulunduğu dağınıklıktan yararlanan Mehmed Bey, yanında II. İzzeddin Keykâvus’un oğlu olduğu ileri sürülen Siyavuş [Cimri] olduğu halde Lârende’yi (Kararan) alarak, 15 Mayıs 1277’de Konya’ya girdi. Siyavuş Selçuklu geleneğine uygun olarak tahta çıkarıldı. Mehmed Bey’in vezirliği ve resmi dilin Türkçe olacağı ilan edildi. Çevredeki valilere fermanlar gönderilerek Siyavuş’a bağlanmaları istendi. Haziran 1277’de Sahib Ataoğulları’nı Akşehir yakınında Adayan (Değirmen) Çayı Savaşı’nda yenen Mehmed Bey, Afyon’u kuşattı. Büyük bir Selçuklu Ilhanlı ordusunun üzerine gelmekte olduğu bir sırada, Konya başkadısınm halkı kışkırtması sonucu kale kapıları kapatılınca, Mut-Ermenek yöresine çekildi. İlerleyen Selçuklu İlhanlı ordusu Konya’yı ele geçirdi. İki taraf Mut Ovası’nda Kurbağa-Hisarı denilen yerde karşılaştı. Savaşı kaybederek öldürülen Mehmed Bey’den sonra, Anadolu’ daki İlhanlı baskısı daha da arttı.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi