LIEBKNECHT, Karl (1871-1919)
Alman siyaset adamı. Almanya Komünist Partisi’nin kurucularındandır.
13 Ağustos 1871’de Leipzig’de doğdu, 15 Şubat 1919’da Berlin’de öldü. Alman sosyalist hareketinin önde gelen temsilcilerinden Wilhelm Liebknecht’in oğludur. Gençliğinde doğayla, şiirle, güzel sanatlarla ve müzikle ilgilendi. Leipzig ve Berlin üniversitelerinde hukuk ve politik iktisat öğrenimi gördü, felsefe doktoru oldu. 1893-1894 yıllarında Potsdam’da İmparatorluk Öncü Muhafızları Birliği’nde askerliğini yaptıktan sonra Westfalya’da avukatlığa başladı. 1898’de Berlin’e döndükten iki yıl sonra SPD’ye (Sozialdemokratische Partei Deutschlands-Almanya Sosyal Demokrat Partisi) katıldı. 1904’te Königsberg’ deki bir mahkemede Çarlık Rusyası’na gizli olarak sosyalist propaganda malzemesi sokmaktan yargılanan Doğu Prusya köylülerinin savunmasını üstlendi.
Rusya’da 1905 Devrimi’nin gerçekleşmesinden sonra partinin 1905 Jena Kongresi’nde siyasi kitle grevinin işçi sınıfının en önemli mücadele aracı olduğunu savundu. Partinin çoğunluğu tarafından benimsenmeyen bu görüş, partinin bölünmesiyle sonuçlanacak görüş ayrılıklarının en önemlilerinden biri oldu.
1907’de Stuttgart’ta Sosyalist Gençlik Enternasyonalinin kurucuları arasında yer aldı ve 1910’a değin örgütün başkanlığını yürüttü. 1907’de yayımlanan Militarismus und Antimilitarismus (“Militarizm ve Antimilitarizm”) adlı broşüründe emperyalizmin belirleyici özelliklerinden biri olarak tanımladığı militarizmin yapısını inceledi ve antimilitarist propagandanın önemine dikkat çekti. Aynı yılın sonunda bu kitap nedeniyle yargılanarak 18 ay hapis cezasına mahkûm oldu. Silezya’da Glaz’daki cezaevindeyken Berlin’den Prusya Eyalet Meclisi’ne üye seçildi.
Milletvekilliği
1912’de Reichstag’a (imparatorluk meclisi) seçildi. Halkı yaklaşan savaş tehlikesine karşı sürekli uyararak silah sanayicilerini eleştirdi. Almanya’nın Ağustos 1914’te I.Dünya Savaşı’na katılma kararı almasından sonra Aralık’ta II.Wilhelm’in savaş bütçesi için yapılan oylamada Reichstag’da 110 milletveki-liyle temsil edilmekte olan SPD içinde bütçeye olumsuz oy veren tek milletvekili oldu. Lenin’in çağrısına uyarak Alman halkını uluslararası emperyalist savaşı ulusal sınıf savaşına dönüştürmeye çağırdı. Derhal askere alındı ve savaşmayı reddettiğinden 1915 Ekim’inde gücü tükeninceye değin ağaç kesme, patates soyma ve cesetleri gömme gibi işlerde çalıştırıldı.
Bir yandan da savaş aleyhtarı propagandayı sürdürdü. Liebknecht’in yanı sıra aralarında R.Luxemburg, Mehring ve K.Zetkin’in de bulunduğu SPD’nin azınlık grubu savaşın başlamasından itibaren yayımladıkları Spartakus imzalı bildiriler nedeniyle Spartakistler adıyla anılmaya başlandılar.
Spartakistler’in oluşması
Aralık 1915’te Kautsky ve Bernstein önderliğinde 20 kadar savaş aleyhtarı sosyalist milletvekilinin SPD’den ayrılmalarının ardından Ocak 1916’da Spartakistler SPD’den çıkarıldı. Reichstag’dan Berlin işçilerine seslenen Liebknecht onları savaşa son verilmesi amacıyla 1 Mayıs gösterilerine katılmaya çağırdı. Savaşı sürdüren hükümetin devrilmesinin istendiği gösterilerin sonunda tutuklandı ve 4 yıl 1 ay hapis cezasına mahkûm oldu.
I. Dünya Savaşı sonrası gelişmeler
I.Dünya Savaşı sonunda Baden Prensi Max başkanlığında oluşturulan koalisyon hükümeti tarafından Ekim 1918’de serbest bırakıldı. Rusya’dakine benzer bir devrimin gerçekleşebilmesi için Almanya’ da da koşulların olgunlaştığını düşünerek USPD (Unabhângige Sozialdemokratische Partei Deutschlands-Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi) ve Spartakus Birliği önderliğinde işçi ve asker konseylerinin kurulmasına öncülük etti. 9 Kasım 1918’de Sosyal Demokratlar tarafından cumhuriyet ilan edildi. SPD ve USPD anlaşarak geçici Halk Komiserleri Konseyi’ni kurdular. Liebknecht bir yandan devrimci ayaklanmalar içinde yer alırken bir yandan da Luxemburg’la birlikte Almanya Komünist Partisi’nin kuruluş çalışmalarını yürütmekteydi. Aralık ayında Rote Fahne (Kızıl Bayrak) adlı gazete yayımlanmaya başlandı. 30 Aralık 1918-1 Ocak 1919 günlerinde yapılan kongrede AKP’nin (Almanya Komünist Partisi) kurulduğu açıklandı.
Sosyal Demokratlar’ın bir kurucu meclis toplama hazırlıklarına karşılık tüm yetkinin Rusya’da olduğu gibi işçi ve asker sovyetlerine verilmesini isteyen AKP, ordunun devrimci milislere dönüştürülmesi isteğiyle bir genel grev çağrısı yaptı. Sosyal demokrat hükümetin başbakanı Ebert savunma bakanı Noske’yi ayaklanmayı bastırmakla,görevlendirdi. 6 Ocak’ta silahlı çatışmalar başladı. 15 Ocak’ta Luxem-burg’la Liebknecht monarşist subaylarca tutuklandılar ve kaçmaya çalıştıkları savıyla öldürüldüler. Mart ayında ise Berlin genel grevi 1200 işçi ve asker öldürülerek bastırıldı.
• YAPITLAR (başlıca): Militarismus und Antimilitarismus, 1937, (“Militarizm ve Antimilitarizm”). Klassenkampf gegen den Krieg, 1919, (“Savaşa Karşı Sınıf Mücadelesi”); Ausgemdhlte Reden, Briefe und Aufsatze, (ö.s.), 1952, (“Seçme Konuşmalar, Mektuplar ve Makaleler”);
• KAYNAKLAR: W.Bartel, Kari Liebknecht, 1971; W.Pieck, Kari Liebknecht: Ein mahrer deutscher Patriot, 1961; H.Schumann, Kari Liebknecht, 1923.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi