LİN TSE-HSÜ (1785-1850)
Çinli devlet adamı ve düşünür. Afyon ticaretini engellemesi sonucu gelişen olaylar İngiltere ile Çin arasında Afyon Savaşı’nın çıkmasına neden olmuştur.
30 Ağustos 1785’te Fukyen Eyaleti’nde Hou-kuan’da doğdu, 22 Kasım 1850’de Kvangtung Eyaleti’nde Çaoyang’da öldü. Babası öğretmendi. Konfüç-yüs klasiklerine dayalı bir öğrenim gördü. 1811 ’de en üst düzey devlet memurluğu smavını vererek imparatora devlet işleri konusunda danışmanlık yapan Han-lin Akademisi’nin üyesi oldu. 1820’den sonra devlet bürokrasisi içinde hızla yükselmeye başladı. 1837-1838 yıllarında Hunan ve Hupei eyaletlerinin genel valiliğini yaptı.
Çin’den önemli miktarlarda ipek ve çay dışalımı yapan Ingilizler, bu ülkeyle olan dış ticaretlerindeki açığı kapatmak için Hindistan’da ürettikleri afyonu 1780’lerden başlayarak yasadışı yollardan Çin’e sokmaya başlamışlardı. 1830’ların sonlarında çok büyük boyutlara ulaşan afyon kaçakçılığı, hem önemli miktarda gümüş paranın Çin dışına çıkmasına neden olarak ülke ekonomisine zarar veriyor, hem de halk sağlığı üzerinde büyük bir tehlike oluşturuyordu. Tüm çabalarına karşın bu durumu engelleyemeyen imparator Tao-Kuang, Lin’in 1838’de kendisine yaptığı afyon kaçakçılığının sert önlemlerle bastırılması önerisini kabul ederek onu imparatorluk görevlisi olarak atadı. Lin 1839’da afyon ticaretinin merkezi olan Kanton’a giderek İngiliz tüccarları ellerinde bulunan afyon stoklarını teslim etmeye zorladı ve bu stokları imha etti. Lin’in bu uygulamasıyla Doğu Asya’daki ticari çıkarları tehlikeye giren İngiltere aynı yıl Çin’e savaş açtı. Afyon Savaşı olarak bilinen bu savaşın Çin’in yenilgisiyle sonuçlanmasının kesinleşmesi üzerine 1840’ta imparator Lin’i görevinden aldı ve ülkenin kuzeybatı sınırına sürdü. Savaşı yitiren Çin 1842’de İngiltere ile imzaladığı Nanking Antlaşmasıyla İngiltere’ye ağır bir savaş tazminatı ödemeyi kabul etti, Hong Kong’u İngilizler’e bıraktı ve çok sayıda limanı dış ticarete açtı. 1845’te yeniden yüksek bir göreve atanan Lin, 1849’da emekli oldu. 1850’de güneyde baş gösteren kıtlığın neden olduğu karışıklıkları bastırmakla görevlendirildi. Güneye giderken yolda öldü.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi