MAHMUD NEDİM PAŞA (1818-1883)
Osmanlı devlet adamı. İki kez sadrazamlık yapmıştır.
İstanbul’da doğdu, 14 Mayıs 1883’te aynı kentte öldü. Döneminin geleneksel öğrenimini tamamladıktan sonra 1831’de Sadaret Mektubi Kalemi’ne girdi. 1841’de Amedi Kalemi’nt geçti. Mustafa Reşid Paşa’ nın ilk sadrazamlığında 1847’de sadaret mektupçuluğuna atandı. 1854’te Sadaret müsteşarlığı ve hariciye nezareti müsteşarlığı yaptı. 1855-1858 arasında Sayda, Şam, İzmir valiliklerinde bulundu. 1858’de Meclis-i Tanzimat üyeliğine getirildi. Aynı yıl ticaret nazırlığı yaptı. 1860’ta isteği üzerine Trablusgarb valiliğine atandı. 1867’de İstanbul’a döndü. Meclis-i Vâlâ üyeliği, deari nazırlığı, sadaret müsteşarlığı yaptı. 1867’de doğrudan padişah Abdülaziz tarafından bahriye nazırlığına atandı. Bu görevi sırasında sarayla ilişkilerini geliştirdi. 14 Eylül 1871’de Ali Paşa’nın ölümü üzerine sadrazam oldu. Tanzimattan beri ülke yönetiminde etkin olan Bâbıâli’nin otoritesinden ödün vererek padişahın kişisel yönetim eğilimini güçlendirdi. Tanzimat ilkelerine aykırı olarak yargılanmadan görevden alınma ve sürgün uygulamalarını başlattı. Sürekli atamalar ve yer değiştirmelerle bürokraside tedirginlik yarattı. Rus elçisi İgnatiev’le sıkı ilişkisi Rus yanlısı tanınmasına yol açtı. 31 Temmuz 1872’de görevden alınarak Kastamonu valiliğiyle İstanbul’dan uzaklaştırıldı.
Daha sonra hâzineyi zarara soktuğu iddiasıyla İstanbul’a getirtilerek yargılandı. Sorumluluğunu gerektirecek bir durum olmamasına karşın Trabzon’a sürgün edildi. 1873’te Adana valiliğine atandı. 1875’te Şura-yı Devlet başkanlığına getirildi. Hersek ayaklanmasını siyasi yollardan yatıştıracağına söz vermesi üzerine 26 Ağustos 1875’te ikinci kez sadrazamlığa getirildi. Ancak bir süre sonra ayaklanma bölgesine asker göndermek zorunda kaldı. Artan askeri giderleri ve bütçe açığını karşılamak amacıyla İngiltere ve Fransa elçilerinin de onayım alarak Osmanlı Devleti’ nin borç faizlerini yarıya indirdi. Bu karar Avrupa’da tepkilere yol açtı. Bu sırada Selanik’teki Fransız ve Prusya konsoloslarının öldürülmesi de uluslararası durumu gerginleştirdi. Fransa, Almanya, Avusturya, İtalya ve Rusya, Selanik’e savaş gemileri gönderdi. 11 Nisan 1876’da İstanbul’da medrese öğrencileri hükümete karşı bir gösteri düzenlediler. Mahmud Nedim Paşa, 12 Nisan 1876’da görevden alınarak önce Çeşme’ye, sonra Sakız Adası’na sürüldü. II. Abdül-hamid döneminde bağışlanarak İstanbul’a döndü. 1879’da dahiliye nazırlığına getirildi. 26 Şubat 1883’te hastalığı dolayısıyla görevden alındı.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi