Marie Antoinette (1755-1793)
Fransa kraliçesi. Fransız Devrimi sırasında kocası XVI.Louis ile birlikte giyotinle idam edilmiştir.
2 Kasım 1755’te Viyana’da doğdu, 16 Ekim 1793’te Paris’te öldü. Kutsal Roma-Germen İmparatoru I.Franz ile imparatoriçe Maria Theresia’mn kızıydı. Viyana Sarayı’nda eğitildiği sırada Fransızca öğrendi. 16 Mayıs 1770’te, imparatoriçe Maria Theresia ve Fransa Kralı XV.Louis arasında yapılan bir anlaşma uyarınca Fransa veliahdı Louis ile evlendi. Fransa-Avusturya ilişkilerini güçlendirmeye yönelik bu evlilik, Fransa’daki Avusturya karşıtları arasında büyük bir tepki doğurdu. Kocasının 10 Mayıs 1774’te XVI.Louis adıyla tahta çıkması üzerine Fransa kraliçesi oldu. Lüks içinde yaşamaya başlayan ve Parisli soyluların eğlence hayatına katılan Marie Antoinette, kısa zamanda halkın tepkisini çekti. Soyluların ve kilisenin de vergilendirilmesini önerdiği için bir devrimci olarak gördüğü maliye bakanı Turgot’nun Mayıs 1776’da azledilmesinde rol oynadı. Ağustos 1785’te piskopos Rohan’dan hediye olarak bir elmas gerdanlık aldığı yolundaki söylentiler, halkın gözündeki saygınlığını daha da yitirmesine yol açtı.
Ağustos 1788’de başlangıçta XVI.Louis’nin de karşı çıkmasına karşın, Jacques Necker’i maliye bakanlığı görevini üstlenmesi konusunda ikna etti. XVI.Louis’nin Etats-Generaux’yu (Kral tarafından düzensiz olarak toplantıya çağrılan meclis) toplamayı ve soylu olmayanların da mecliste temsil edilmesini kabul etmesinden sonra Etats-Generaux Mayıs 1789’da Versailles’da toplandı. 14 Temmuz 1789’da Bastille Hapishanesi’nin halk tarafından alınması üzerine, kocasını ordusuyla birlikte Metz’e kaçmaya ikna etmeye çalıştıysa da bunda başarılı olamadı. Ekim 1789’da çoğunluğunu yoksul kadınların oluşturduğu bir kalabalık tarafından Versailles’dan ayrılarak ailesiyle birlikte Paris’e dönmeye zorlandı. Marie Antoinette, Mayıs 1791’de Ulusal Meclis üyelerinden Mirabeau ile ilişki kurarak, krallık ailesinin kalmaya zorunlu tutulduğu Tuileries Sarayı’ndan ayrılmasını sağlamaya çalıştı. Mirabeau’nun Nisan 1791’de ölümünden sonra, yurt dışındaki karşıdevrimci siyasi sürgünlerin yardımıyla Fransa’dan kaçmaya karar verdi. 20 Haziran 1791’de Paris’ten ayrılan krallık ailesi ertesi gün Varennes’de devrimciler tarafından durduruldu ve Paris’e geri gönderildi.
Bu tarihten sonra karşıdevrimci çabalarını yoğunlaştıran Marie Antoinette, kardeşi Kutsal Roma-Germen İmparatoru II.Leopold’den Fransa’ya savaş açmasını istediyse de bu girişimi sonuçsuz kaldı. Fransa’nın Nisan 1792’de Avusturya’ya savaş ilan etmesi onda yeni bir umut uyandırdı. Ancak ayaklanan halk kitleleri, 10 Ağustos 1792’de Tuileries Sarayı’nı basarak Fransa’da monarşi yönetimine son verdiler. Aynı tarihte ailesiyle birlikte Temple Sarayı’ na götürülerek hapsedilen Marie Antoinette, XVI. Louis’nin 21 Ocak 1793’te idam edilmesinden sonra 1 Ağustos 1793’te tek başına Conciergerie Hapisha-nesi’ne nakledildi. Kendisini hapisten kaçırmak için yapılan girişimler sonuçsuz kaldı. 14 Ekim 1793’te Devrim Mahkemesi önüne çıkarıldı. Düşmana yardım etmek ve iç savaş çıkarmak suçlarından idam edilmesine karar verildi. İki gün sonra giyotinle idam edildi.
• KAYNAKLAR: A.Castelot, Marie Antoinette, 1957; C.Kunstler, La vie privee de Marie-Antoinette, 1938; S.Zweig, Marie Antoinette, 1942.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi