MATSUKATA MASAYOŞİ (1835-1924)
Japon devlet adamı. Ülkesinde sanayileşme sürecini hızlandıran mali düzenlemeleri ile tanınır.
17 Ağustos 1835’te Kagoşima’da doğdu, 2 Temmuz 1924’te Tokyo’da öldü. Ailesi Satsuma derebeyliğine özgü yarı-köylü, yarı-samurai (derebeylerinin savaşçıları) toprak sahipleri olan goşi smıfmdandı. Babası genç yaşta birçok goşi gibi yoksulluk nedeniyle toprağını bırakmış, Okinava Adaları ile Satsuma arasında yürütülen denizaşırı ticarete atılmıştı. Matsukata Masayoşi, 1854’te ticaret antlaşması yapmak üzere Japonya’ya gelen ABD donanmasının yol açtığı bunalım sırasında siyasi yaşama atıldı. Diğer derebeyliklerin genç, küçük rütbeli çok sayıda militan samuraisi gibi o da şogunlara (asker diktatörler) karşı güçlenen muhalefet hareketine katıldı. 1850’de Satsuma beyliğinde küçük bir memurken, 1862’ye dek geçen süre içinde etkili bir konuma geldi. Satsuma’nın ileride yeni Meiji rejimini kuracak önderlerinden Heykelleri Okuma Şigenobu ile yakın ilişki kurdu. 1863’te “hirazamurai” unvanını alarak, tam anlamıyla samu-railik ayrıcalığını elde etti.
Matsukata 1880’de içişleri bakanı oldu. 1881’de maliye bakanlığına getirildiğinde ekonomi büyük darboğazlara girmişti. Enflasyonun yavaşlatılması, bütçede kısıntıya gidilmesi ve kamu kuruluşlarının düşük fiyatlarla özel sektöre satılması politikasının uygulayıcısı oldu. 1891 ve 1896-1897 yıllarında başbakanlık da yapan Matsukata’nın mali politikası, 1890’lı yıllara gelindiğinde amaçlandığı biçimde sonuç verdi. 1886’dan başlayarak hükümet bütçeleri dengeye kavuştu. Çeşitli yeni düzenlemeler ile sanayileşme hamlesinin başlatılması için gereken mali yapı kuruldu.
Büyük işletmelere dayanan sanayileşme hamlesiyle birlikte birçok küçük ve orta çapta işletme iflas etti. Gelir dağılımındaki adaletsizlik arttı, toprak vergisi gittikçe ödenmesi zor bir yük halini aldı. Sonuçta, 1882’den başlayarak ülke çapında baş gösteren huzursuzluk ve ayaklanmalar uzun sürecek bir toplumsal çalkantının göstergesi oldu. Sanayileşmeye koşut olarak askeri harcamaların da artırıldığı bu dönemde Japonya, Çin’e saldırdı ve 1895’te Tayvan ve civarındaki adaları işgal ederek büyük bir savaş tazminatı istedi.
Japonya’nın sanayileşme hızının olağanüstü arttığı bir dönemde maliye bakanlığı ve başbakanlık gibi kritik görevlerde bulunan Matsukata, hükümet görevlerinden ayrıldıktan sonra Danışma Meclisi’ne girmiş; 1922’de de “prens” unvanını almıştır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi