MENGÜCÜK GAZİ ( ? -1118?)
Türk beyi. Mengücükoğulları Beyliği’nin kurucusudur.
Doğum tarihi ve yeri bilinmiyor. Ölüm tarihi de kesin değildir. Horasan Türkleri’nin soylu bir ailesinden geldiği sanılmaktadır. Aldığı unvanlardan, Oğuz Beyleri arasında önemli bir yeri olduğu anlaşılan Mengücük Gazi’nin, beyliğinin kuruluşu, bölgeye gelişi ve fetihleri konusunda ayrıntılı bilgi bulunmamaktadır.
1062-1063 yıllarında Tuğrul Bey’in buyruğuyla Anadolu’da Kemah, Telhum ve Ergani yörelerini yağmalayarak, çok sayıda tutsakla dönen Bujgob adlı komutanın Mengücük Gazi olduğu sanılmaktadır. Kayı, Bayat, Karaevli ve Akevli gibi kalabalık Oğuz boylarına önderlik ederek göçebe Türkmenler’i Anadolu’ya yerleştirmekle, etnik dengenin Türkler lehine değişmesinde önemli rol oynamıştır. İkinci derecede komutanlardan biri olarak katıldığı 1071 Malazgirt Savaşı’nın kazanılmasından sonra, öteki komutanlarla birlikte Anadolu’nun fethi göreviyle Yukarı Fırat Havzası’na akınlar yaptı. Erzincan, Divriği ve Şebinkarahisar’ı alarak kendine bırakılan bu bölgede, Kemah’ı merkez yaparak kendi adıyla anılan beyliği kurdu. 1095’te Komene Ovası’nda Bizans ordusunun yenilgisiyle sonuçlanan savaşta, I.Kılıç Arslan’ın yanında çarpıştı. Danişmend Gazi’yle birlikte Haçlılar’a karşı da savaşan Mengücük Gazi, yaşamının sonuna değin Gürcü, Abaza ve Rumlar’a karşı savaşmayı sürdürerek, döneminin siyasal olaylarına etkide bulundu.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi