Mesûdî veya tam adıyla Ebu el-Hasan Ali bin el-Hüseyn bin Ali el-Mesûdî (d. 896 - ö. 956),
Mesudi, Arap tarih ve coğrafya bilgini. Yazdığı eserlerde, zamanının medeniyeti hakkında önemli bilgiler vermiştir.
Bağdat'ta doğmuş, Fus-tat'ta (eski Kahire) vefat etmiştir. Gerçek adı Ebu'l-Hasan Ali b. Hüseyin'dir. Soy bakımından Sahabe'den İbn Mesud'un soyundan gelir. Kendi yaşamına dair bilgiler, eserlerinden çıkarılmıştır. Gençliğinde uzun seyahatlere çıkmış, İran'a gitmiş ve bir süre İstahr'da kalmıştır. 916'da Hindistan'a gitmiş, Seylan Adası'nı gezerek Çin Denizi'ne giden tüccarlarla birlikte seyahat etmiştir. Dönüşünde Zengibar ve Umman'a uğramış, daha sonra Hazar Denizi'nin güney kıyılarını dolaşmıştır. 926'da Filistin, Taberiye, Antakya, Adana ve Şam gibi yerleri ziyaret etmiş, ardından Mısır üzerinden Kuzey Afrika'yı dolaşarak İspanya'ya kadar gitmiştir. Yaşamının son yıllarında ise Suriye ve Mısır'da zaman geçirmiştir.
Gezdiği bölgelerdeki tarihi bilgileri derlemiştir. Önceki dönemlerde, Müslüman olmayan kaynaklardan bilgi edinmekten kaçınılırken, Mesudi, her kaynaktan öğrenmeye çalışmıştır. İran, Türk, Hind, Roma, Yahudi ve Hıristiyan tarihleri hakkında bilgi toplamıştır. Efsaneleri ve masalları eleştirisiz kabul etmiştir. Ayrıca İslam dünyasını çevreleyen topluluklar hakkında önemli malzeme toplamıştır.
Mesûdî, Irak'ı ve Orta Doğu'yu gezmiş olup, Arabistan, Mısır, Suriye, İran, Ermenistan, Azerbaycan ve Hazar Denizi çevresindeki diğer bölgeleri de ziyaret etmiştir. Ek olarak, Hindistan, Sri Lanka ve Çin'e seyahat etmiş; Hint Okyanusu, Akdeniz, Kızıl Deniz ve Hazar Denizi'nde seyrüsefer yapmıştır.
Hayatının büyük bir kısmını seyahat ederek geçiren Mesûdî, 956 yılı Eylül ayında Mısır'ın Kahire şehrinde vefat etmiştir. İslam dininden coğrafyaya kadar pek çok konuda eser vermiş olmasına rağmen, eserlerinin birçoğu günümüze ulaşmamıştır.
Felsefi düşüncelerini açıkladığı Kitabü’t-Tenbîb ve’l-Işrâf adlı eserinde belirttiğine göre yaklaşık yirmi kitap yazmıştır. Ancak bunların çoğu günümüze ulaşmamıştır. En ünlüsü, otuz cilt olduğu tahmin edilen ancak günümüze ulaşmayan Ahbarü’z-Zaman adlı eseridir. Ancak bu kitabın kısaltılmış versiyonu olan Murûcü’z-Zeheb (Altın Çayırlar) günümüze kadar gelmiştir. Bu eser, dünyanın yaratılışıyla başlayarak kısa bir coğrafi özetten sonra 943 yılına kadar olan olayları kronolojik olarak anlatır. Ayrıca Mesudi'nin Kitabü'l-Evsaf adlı başka bir özet eseri de vardır. Mesudi'nin eserleri, döneminin medeniyeti hakkında önemli bilgiler içermesi açısından dikkate değerdir.
Başlıca eserleri arasında Murûcü’z-Zeheb ve Kitabü’t-Tenbîh ve’l-İşrâf yer almaktadır. Murûcü’z-Zeheb, 1861-1877 yılları arasında B. de Meynard ve P. de Courteille tarafından 9 cilt olarak yayımlanmıştır. Kitabü’t-Tenbîh ve’l-İşrâf ise J. de Goeje tarafından 1894 yılında yayımlanmıştır.