MENDES-FRANCE, Pierre (1907-1982)
Fransız siyaset ve devlet adamı. Başbakanlığı sırasında Vietnam’daki sömürge savaşma son veren Cenevre Antlaşması’m imzalamıştır.
11 Ocak 1907’de Paris’te doğdu, 18 Ekim 1982’de aynı kentte öldü. Kumaş ticaretiyle uğraşan babası Yahudi bir aileden geliyordu. On altı yaşındayken babasının da üye olduğu Radikal Sosyalist Parti’ye (RSP) katıldı. Yükseköğrenimi Paris Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde ve Siyasal Bilimler Yüksek Okulu’nda tamamladıktan sonra avukatlık yapmaya başladı. Aynı dönemde iktisat üzerine çeşitli kitaplar yazdı. 1932’de milletvekili seçilerek RSP’den Ulusal Meclis’e girdi. 1934’te Louviers kentinin belediye başkanlığına seçildi ve bu görevini 1954’e değin sürdürdü.
Mart-Nisan 1938’de Leon Blum başkanlığındaki İkinci Halk Cephesi hükümetinde maliye bakanlığı müsteşarlığı görevinde bulundu. II.Dünya Savaşı başlayınca gönüllü olarak hava kuvvetlerine yazıldı. Haziran 1940’ta Paris’in Naziler tarafından işgal edilmesinden sonra ailesiyle birlikte Fas’a kaçarken yakalandı. Altı yıl hapse mahkûm edildiyse de hapisten kaçmayı başararak, Şubat 1942’de Londra’ya geçti. Orada, de Gaulle’ün Özgür Fransız Güçleri’ne katılarak 1943’e değin fiilen savaştı. Kasım 1943’te de Gaulle’ün Cezayir’de kurduğu Fransız Ulusal Kurtuluş Komitesi’nin mali komiserliğine getirildi. Temmuz 1944’te IMF’nin (Uluslararası Para Fonu) kuruluş çalışmalarının yapıldığı Bretton Woods Konferansında Fransız kuruluna başkanlık etti. Eylül 1944’te de Gaulle başkanlığında kurulan geçici hükümette ulusal ekonomi bakanı oldu. Ancak karaborsanın önüne geçilmesini, fiyatlara ve ücretlere tavan koyulmasını öngören enflasyon karşıtı iktisadi planı reddedilince Nisan 1954’te bakanlıktan istifa etti.
1946’da yeniden milletvekili seçildikten sonra, 1947-1950 arasında Birleşmiş Milletler İktisadi ve Toplumsal Konseyi’nde görev aldı ve 1947-1958 arasında IMF başkanlığı yaptı. Aynı dönemde, birbirini izleyen III.Cumhuriyet hükümetlerinin Çin Hin-di’nde izledikleri politikalara karşı çıkarak Fransa ile Vietnam arasındaki savaşın sona erdirilmesi için Ho Şi Minh’le görüşmelerin başlatılması gerektiğini savundu. Dien Bien Fu’nun Vietnam birlikleri tarafından ele geçirilmesinden hemen sonra, Haziran 1954’te yeni hükümeti kurmakla görevlendirildi. Başbakanlığın yanı sıra dışişleri bakanlığını da üstlenen Mendes-France’m Temmuz 1954’te imzaladığı Cenevre Antlaşmasıyla Fransa Vietnam’ın bağımsızlığım ve toprak bütünlüğünü, 31 Temmuz 1954’te ise Tunus’un içişlerinde özerkliğini tanıdı. Almanya’nın askeri yönden yeniden güçlendirilmesine yönelik Avrupa Savunma İşbirliği Antlaşması’na karşı çıkan Mendes-France, Ekim 1954’te Cezayir ayaklanmasının başlamasından kısa bir süre sonra Şubat 1955’te başbakanlıktan ayrıldı.
1955-1957 arasında RSP’nin başkan yardımcılığı görevinde bulundu. 1955’te Komünist Partisi dışında kalan sol partilerin bir araya gelmesinden oluşan Cumhuriyetçi Cephe’nin kurulmasında önemli rol oynadı. Bu cephenin önderi olarak katıldığı Ocak 1956 seçimlerini kazanarak yeniden Ulusal Meclis’e girdi. Aynı tarihte kurulan Guy Mollet hükümetinde devlet bakanı olduysa da, hükümetin Cezayir’de izlediği politikaya karşı çıkarak Mayıs 1956’da bu görevinden istifa etti. Kasım 1958 seçimlerini yitirdikten sonra Şubat 1959’da RSP’den ayrıldı ve Birleşik Sosyalist Parti’ye katıldı. 1965 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, de Gaulle’e karşı F. Mitterand’ı destekledi. 1968’de siyasi yaşamdan kesin olarak uzaklaştı.
• YAPITLAR (başlıca): L’oeuvre financiere du gouverne-ment Poincare, 1928, (“Poincare Hükümetinin Mali Eseri”); La banaue internationale, 1930, (“Uluslararası Banka”); Contribution a l’etude du probleme des etats-unis d’Europe, 1930, (“Avrupa Birleşik Devletleri Sorununun İncelenmesine Katkı”); Le mouvement des cartels et la crise, 1931, (“Karteller Hareketi ve Bunalım”); Gouvemer C’est choisir, 1953, (“Yönetmek Seçmektir”); La republi-que moderne, 1962, (“Çağdaş Cumhuriyet”); Preparer l’avenir, 1968, (“Geleceği Hazırlamak”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi