MEHMED III (1566-1603)
Osmanlı padişahı. Güçlü bir yönetim kuramamış, döneminde iç ve dış olaylar giderek yoğunlaşmıştır.
26 Mayıs 1566’da Manisa’da doğdu, 21 Aralık 1603’te İstanbul’da öldü. III. Murad’ın oğludur. Babasının tahta çıkışıyla birlikte 1574’te İstanbul’a geldi ve iyi bir öğrenim gördü. Ocak 1583’te Manisa sancakbeyi oldu. Babasının ölümü üzerine 27 Ocak 1595’te annesi Safiye Sultan’ın da çabalarıyla tahta çıktı. Bu sırada Avusturya’nın desteğiyle Eflâk, Boğdan ve Erdel beyleri Osmanlı Devleti’ne karşı bir bağlaşma kurarak ayaklanma hazırlığı içindeydiler. Anadolu’da ise Celali ayaklanmaları yayılma eğilimindeydi. III. Mehmed Nisan 1595’te Eflâk seferine çıkarak önceleri Bükreş ve Togovişte’yi aldıysa da, sefer başarısızlıkla sonuçlandı. Ağustos’ta Avusturya ordusu Estergon ve Vişegrad’ı (bugün Macaristan’da) aldı. Buna karşılık III. Mehmed 12 Ekim 1596’da Eğri Kalesi’ni alarak arşidük Maximilian ve Erdel Prensi Bathory komutasındaki Avusturya ordusunu Haçova meydan savaşında yendi. Doğu sınırında ise Tebriz karışıklık içinde bulunuyor, sınırlar korunamıyordu. Ruslar, Dağıstan beyleriyle işbirliği yaparak Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtmalarda bulunuyordu. Bunun üzerine Revan ve Nahcivan yöresi yağma edilerek Dizman sancakbeyi öldürüldü.
Anadolu’da ise Celali ayaklanmaları yayılıyor ve Karayazıcı adlı sekban bölükbaşısı giderek güçleniyordu. Bu arada 1598 Varad seferi başarısızlıkla sonuçlandı. Avusturya Yanık Kale’yi (bugün Raab) alarak Budin’i kuşattı. Eflâk Voyvodası Mihail, Niğbolu’da bir Osmanlı ordusunu yendi. Anadolu’da Karayazıcı ve ona katılan eski Habeş beylerbeyi Hüseyin Paşa’nın Urfa Kalesi’ni alması üzerine, Karayazıcı’ya Amasya sancakbeyliği verilerek Hüseyin Paşa ve Urfa Kalesi teslim alındı. Karayazıcı bir süre sonra Kayseri önlerindeki bir Osmanlı ordusunu yenilgiye uğrattı.
Batıdaki savaş ise sürüyordu. 1599’da Vişegrad yakınında bir kale alındı ve özellikle de sadrazam İbrahimVaşa’nın girişimleriyle sınırlar, bağlı beylikr ler, emaret ve voyvodalıklar, Avusturya dışında komşu devletlerle ilişkiler düzenlenerek, Eflâk, Boğdan ve Erdel prenslerinin Osmanlı Devleti’ne yeniden bağlanması sağlandı. Böylece görece bir barış ortamı kuruldu. 1600 ilkbaharında Estergon seferine çıkan İbrahim Paşa 23 Kasım’da Kanije Kalesi’ni alarak burayı beylerbeylik merkezi yaptı. Ağustos 1601’de Elbistan yakınında Osmanlı ordusuna yenilen Kara-yazıcı ve kardeşi Deli Haşan, Canik (Samsun) tarafına kaçtılar. Aynı yıl arşidük Ferdinand Tolna’yı ve İstolni-Belgrad’ı ele geçirerek Eylül’de Kanije Kalesi’ ni kuşattı ancak Tiryaki Haşan Paşa’nın üstün savunması sonucu 18 Kasım 1601’de geri çekildi. Ağustos 1602’de İstolni-Belgrad geri alındı. Erdel Voyvodası Szekely Mozes’e yardım için Peşte’ye sefer yapıldı. Karayazıcı’nın ölümünden sonra Deli Haşan, 1602’de eyalet ordularının dağınıklığından da yararlanarak Tokat ve Kütahya kalelerini kuşattı. Celaliler üzerine gönderilen komutanlardan hiçbiri ayaklanmaların önünü alamayınca Mart 1603’te Deli Hasan’a Bosna Beylerbeyliği verilerek uzlaşma yoluna gidildi. Doğu’da Selman Beyi Gazi Bey’in I.Ab-bas’a sığınmasıyla Osmanlı-İran barışı bozuldu. Ekim 1603’te I.Abbas Tebriz’i, ardından Nahcivan’ı alarak Revan’ı kuşattı. II.Mehmed’in ölümünden sonra İran ve Avusturya cephelerindeki seferler oğlu I.Ahmed döneminde de sürdü.
III. Mehmed sancakbeyliği yaptıktan sonra tahta çıkan son padişahtır. Aynı zamanda orduyla sefere giden son padişahtır. Dönemi iç karışıklıklar, Avusturya ve İran savaşlarıyla dolu olarak geçmiş, hiçbir alanda kalıcı başarılar sağlanamamıştır. İç yönetimde ise Annesi Safiye Sultan’ın etkisinde kalmıştır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi