MEHMED V [Reşad] (1844-1918)
Osmanlı padişahı. II. Meşrutiyet’in siyasi gelişmeleri üzerinde etkin olamamıştır.
2 Kasım 1844’te İstanbul’da doğdu, 3 Temmuz 1918’de aynı yerde öldü. Sultan Abdülmecid’in oğludur. Saray gelenekleri içinde yetişti, Arapça, Farsça öğrendi ve Mevleviliği benimsedi. 31 Ağustos 1876’da veliaht ilan edildi. Ağabeyi II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesi üzerine 27 Nisan 1909’da padişah oldu. Bu sırada Doğu Anadolu’da çıkan ayaklanmalar önlenirken 1910’da Arnavutluk ayaklanması başladı. V. Mehmed 1911 yazında Balkanlar’da büyüyen olayları yatıştırmak amacıyla Rumeli’de bir geziye çıktı. İtalya, 5 Ekim 1911’de Trablusgarb’a, Kasım’da Bingazi’ye asker çıkardı ve 1912’de 12 adayı işgal etti. 30 Eylül 1912’de Balkan devletleri Osmanlı Devleti’ ne savaş ilan ettiler. V. Mehmed’in savaşı önleme girişimleri sonuç vermedi. 15 Ekim 1912 Lozan Antlaşması’yla Trablusgarp, İtalya’ya bırakıldı. 23 Ocak 1913’te İttihat ve Terakki Partisi, Babıali Baskını’yla yönetime tek başına egemen oldu. V. Mehmed, devlet yönetimi ve siyasetini belirleme konusunda tüm etkinliğini yitirdi. 2 Ağustos 1914’te Almanya ile bir savunma antlaşması yapıldı ve Ekim’de Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’na girdi. V. Mehmed’in cihad ilam ile Müslümanlar’ı Osmanlı Devleti yanında savaşmaya çağrısı sonuç vermedi. Dört yıl süren I. Dünya Savaşı Osmanlı Devleti’nin yenilgisiyle biterken, V. Mehmed bu acı sonu görmeden öldü.
II. Meşrutiyet döneminin yoğun iç ve dış siyasi gelişmeleri üstünde etkin olamayan V. Mehmed, tipik bir meşrutiyet padişahıdır. Osmanlı Devleti’nin tarihi boyunca yetkisini kullanamamış tek hükümdardır. Bunda, döneminde yönetime egemen olan İttihat ve Terakki’nin ona herhangi bir fırsat ve rol vermemiş olması kadar kendisinin de bir meşrutiyet padişahının yönetim sorumluluğuna katılmaması yönündeki düşüncesinin de payı vardır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi