ABDULLAH b. HÜSEYİN (1882-1951)
Arap devlet adamı. Bağımsız Ürdün’ ün ilk kralıdır.
Mekke’de doğdu, Kudüs’te öldü. Hicaz Emiri Hüseyin b. Ali’nin oğludur. İstanbul’da öğrenim gördü. 1908 Jön Türk hareketine katıldı ve II. Meşrutiyet’in ilanından sonra kurulan Osmanlı Mec-lis-i Mebusanı’nda Hicaz temsilcisi olarak bulundu; aynı zamanda Mekke şerifliğine atandı.
1920’de Şam’da toplanan Arap Ulusal Kongresi, Abdullah’ı Irak kralı, kardeşi Faysal’ı da Suriye kralı seçti. Emir Faysal, Suriye’de Fransız etkisini istemiyor ve bu yolda Ingiltere’den teşvik görüyordu. Ama, aynı yıl Fransızlar’m Şam’ı kuşatması, Araplar’m planlarını bozdu. Abdullah b. Hüseyin, Ürdün’ü ele geçirdi ve Suriye üzerine saldırma tehdidinde bulundu. Bunun üzerine İngiltere, Ürdün’de kendi mandası altında bir Arap hükümeti kurulmasına razı oldu. Kardeşi Faysal’a yardım etmekten vazgeçen Abdullah, Ürdün Emiri oldu. Aslında, Suriye, Irak ve Ürdün’ü içine alan bir Arap krallığı kurmak istiyordu. Bu amacını gerçekleştirmek için II. Dünya Savaşı’nda Ingilizler’in yanında yer aldı. Ordusu (Arap lejyonu) 1941’de İngilizler’in Suriye ve Irak’ı ele geçirmesinde önemli rol oynadı.
Ingiltere, 1946’da Ürdün’e bağımsızlık verdi ve bir anayasa kabul edildi. Aynı yıl taç giyen Abdullah ilk bağımsız Ürdün kralı oldu.
Birleşmiş Milletler 1947’de, ikiye ayrılan Filistin’de bir Yahudi devleti kurulması konusunda karar aldı. Abdullah, bu kararı onaylayan tek Arap önderi oldu. Ancak, 1948’de İsrail’e karşı yürütülen savaşta Ürdün ordusu, Batı Şeria’yı işgal ederek Kudüs’ü aldı. İki yıl sonra Abdullah, Batı Şeria’yı Ürdün Krallığı’na kattığını ilan etti. Bu durum, Batı Şeria’da bağımsız bir Filistin Devleti kurulmasını isteyen öbür Arap ülkelerinde ve kendi ülkesinde geniş tepkilere yol açtı. İngiltere’ye karşı yürüttüğü uzlaşmacı politika da eleştirilere neden oluyordu. Filistinli bir milliyetçi tarafından Kudüs’te öldürüldü. Yerine büyük oğlu Tallal geçti.
• YAPITLAR: Miizekkirat, 1947, (“Anılar”); Memoirs of Kıng Abdullah of Trans Jordan, P.P.Graves (çev.), 1950, (“Trans Ürdün Kralı Abdullah’ın Anıları”); My Memoirs Completed, (ö.s.), 1954 (“Tamamlanmış Anılarım”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi