Aegidius Colonna Romanus (1243-1316)
İtalyan filozof ve tanrıbilimci. Au-gustinus’un düşüncelerini yeni bir yorumdan geçirerek geliştirmiştir.
Aegidius Colonna Romanus, ya da Roma'lı Giles olarak da bilinir, Orta Çağ'ın önde gelen filozof ve teologlarından biridir. 1243 civarında Roma'da doğmuş ve Orta Çağ'ın entelektüel tarihinde önemli bir figür haline gelmiştir. Augustinus Tarikatı'na katılmış ve Paris Üniversitesi'nde Thomas Aquinas'ın öğrencisi olmuştur. Daha sonra aynı üniversitede profesör olarak görev yapmıştır.
Roma'lı Giles, felsefe, teoloji ve siyasi teori gibi çeşitli alanlarda önemli katkılarda bulunmuştur. Eserleri, Aristoteles felsefesinin ve Hristiyan doktrininin sentezini yansıtır. En etkili yazılarından bazıları şunlardır:
"De Regimine Principum" (Prenslerin Yönetimi Üzerine): Bu siyasi teori eseri, bir hükümdarın eğitimi ve görevlerini ele alır ve ahlaki ve entelektüel erdemlerin önemini vurgular. Orta Çağ boyunca prensler ve hükümdarlar için yaygın olarak okunan bir kılavuz haline gelmiştir.
"Theoremata de Corpore Christi" (İsa'nın Bedeni Üzerine Teoremler): Bu teolojik eserde, Giles, Eucharist'in doğasını ele alır ve dönemin teolojik tartışmalarıyla derin bir şekilde ilgilenir.
Aristoteles'in 'Ethica Nicomachea' (Nikomakhos'a Etik) Üzerine Yorumu: Giles, bu eserinde Aristoteles'in etik üzerine olan çalışmalarını yorumlar ve açıklar.
Roma'lı Giles'in çalışmaları, onun döneminde ve sonrasında büyük bir etki yaratmış ve onun entelektüel mirası, Orta Çağ düşüncesinin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.
Hayatı
Roma’da doğdu, Fransa’da Avignon’da öldü. İtalya’nın ünlü Colonna ailesinden gelen Aegidius, 1265’te Augustinus tarikatına girerek keşiş oldu. Bir süre sonra Paris’e gitti, 1268-1272 yılları arasında okuduğu Paris Universitesi’nde Bonaventura ile Aquino’lu Thomas’ın öğrencisi oldu. 1277’de Paris piskoposu seçildi. Aquino’lu Thomas ve Aristoteles’in düşüncelerini geniş bir biçimde eleştirmeye başladı. Piskoposluktan alındı, sonra dinlenmek için Paris’ten ayrıldı. 1285’te yeniden Paris’e döndü. Bir süre Kral IV. Philip’in öğretmeni oldu. Üniversite çevresinde tanrıbilim konusunda Augustinus’tan sonra gelen ikinci adam sayıldı. Tarikata başpapaz olarak atanana değin profesörlük görevini sürdürdü.
1292’de öğretileri Augustinus tarikatının temel görüşleri olarak benimsenen Aegidius’u, 1295’te Papa VIII. Bonifacius, Bourges başpiskoposluğuna atadı; yaşamının sonuna değin bu görevinde kaldı. Aegidius, felsefeye metafizik ve tanrıbilim sorunlarıyla girdi. Düşüncelerini, bulunduğu çevrelerin bilimsel anlayışına göre değiştirdiğinden, felsefeyle ilgili görüşlerini bütünlüğe kavuşturup, belli bir düzene göre sıralamamıştır. Özellikle, Aquino’lu Thomas’m öğrencisi olduktan sonra, yeni bir düşünce ortamı oluşturmuş, tanrıbilim ve metafizik konularına ağırlık vermiştir.
Öz, biçim ve varlık
Aegidius, metafiziği iki ana sorunu içeren bir düşünce alanı olarak görür. Öncelikle, öz ile biçim birliği ve ikincisi öz ile varlık ayrımıdır. Öz ile biçim, varlık kavramı altında toplanan her şeyin birbirine uyumlu olduğu ve özün, varlıkla bütünleştiği bir bütünlüktür. Aegidius, özün varlık kazandığı bir fışkırma sürecini benimseyerek, Platon'dan gelen Yeni-Platonculuk ile Aristoteles arasında bir uzlaşma eğilimindedir.
Aegidius, bu metafizik sorunları özellikle "Liber de Causis" adlı eserinde incelemiştir ve bu konuda Aquino'lu Thomas'tan ayrı bir yol izlemiştir. Özellikle Proklos'tan etkilenmiştir ve varoluşu özden gelen bir fışkırma olarak görerek Yeni-Platonculuk'a bağlanmıştır.
Bilgi, nesnenin anlayış gücünde yansımasıdır ve kavranabilen varlığın anlama yeteneğinde belirmesi bilginin başlıca oluş koşuludur. Aegidius'a göre, insan düşüncesinde bulunan tüm özel durumları kavrar ve onların bilgisine ulaşır.
Bilim, özdek, devinim, çekim gücü gibi konuları işler ve çözüm arar. Aegidius, bilim konusunda Yeni-Platonculuk'un ileri sürdüğü görüşleri benimsemiş, ancak yeni bir yorum getirmemiştir.
Nicelikler, özdeğin başlıca kuruluş ilkeleridir ve varlığın yapısal açıdan nicelikleri iki türlüdür. Değişmez nicelikte özdeği içeren bir varlığın gelişim olanakları sınırlıdır, ancak varlık özdeş nicelikte değişik boyutlarda olabilir. Bu durumda, değişme özde değil, boyutların ayrımındadır.
Yönetim sorunları
Aegidius Colonna Romanus, yönetim sorunlarıyla ilgili görüşlerini genellikle Aristoteles'in düşüncelerine dayandırmıştır. Fransa Kralı IV. Philip'in öğretmeni olduğu dönemde bu konuda bilgiler edinmiştir. Yönetimin belirli seçkin bir kuruluşun elinde bulunması gerektiği fikrini savunmuş ve bu düşüncelerini "De Regimine Principium" adlı eserinde ortaya koymuştur.
Toplum kuramlarında Kilise'nin egemenliği tartışılmazdır. Aegidius, Tanrısal nitelik taşıyan ruh gücünün, gelip geçici ve dünya varlığından kaynaklanan erkten üstün olduğunu savunmuştur. Kilisenin egemenliğinin evrensel olduğunu ve bu nedenle doğru, eksiksiz ve güvenilir olduğunu düşünmüştür. Papalığın genel geçerlik taşıyan tümel bir güce sahip olduğunu belirtmiş ve egemenliğin Tanrı vergisi olduğunu ve Kilise aracılığıyla gerçekleştirildiğini vurgulamıştır. Bu görüşlerini "De Potestate Ecclesiatica" adlı kitabında toplamıştır.
Aegidius, kendinden önce gelen bilgelere, öğretmenlere ve tanrıbilimcilere büyük ölçüde etkilenmiştir. Bunlar arasında Aristoteles, Augustinus, Proklos gibi bilgeler ve öğretmenleri Bonaventura, Thomas gibi tanrıbilimciler bulunmaktadır. Ayrıca, kendinden sonra gelenlerden en çok Wyclif'i etkilemiştir.