AGRİPPA (2- yy)
Yunanlı düşünür. Aenesıdemos Okulu’nun ilkelerini yeniden düzenleyen kuşkuculardandır.
Doğum ve ölüm yılları, öğrenimi, ailesi, oturduğu yer konusunda kesin bilgi yoktur. Günümüze kalan birkaç kısa yazısı, duyu verilerinin bile göreceliğini ileri sürerek genel geçerlik taşımadıklarını savunan Kuşkucu Akademia’ya (IO I.yy-IS 2.yy) girdiğini ve Pyrrhon’u yeniden yorumlamaya çalışanlar arasına katıldığını gösterir. Bu yorumcu bilgelerin başında gelenAgrippa,Yeni-Pyrrhoncu kuşkuculuğun ilkelerini, içeriklerine dayanarak, belirledi. Yeniden yorumlayarak düzenlediği bu ilkeleri beş ana bölüm altında topladı:
A) Çelişiklik: Her bilgenin düşüncesi değişik olup ötekilerle çatıştığından, içlerinden birini seçmek olanaksızdır.
B) Sonsuz Gerileme: Her tanıt bir genel ilkeden yola çıkar, bu ilkenin tanıtı da başka bir ilkeden… Bu sonsuza dek geri gider, böylece çıkmazdan kurtulu-namaz.
C) Görecelik: Algı ve yargıların öznel bir niteliği vardır. Olması gerektiği gibi, nesnel bir niteliği yoktur.
D) Varsayım: Her tanıt belli bir ilkeye dayanır. Bu ilke ise bir varsayımdır, tanı ‘anmamıştır, doğru bir görünendir.
E) Kısır Döngü: Herhangi bir ilkeyi tanımlamak için getirilen tanıtın başka bir tanıta dayanması gerekir. Çünkü tanımlar değişiktir.
Agrippa bu Tropos’larla (Kanıt) ilk ilkelerin göreceli olduğunu ve onlar için salt bir ölçütün gerektiğini ileri sürdüğü gibi bunun olanak dışı olduğunu da gösterdi. Ayrıca yargı ve algının öznel olduğunu savunarak, bu nedenle metafizik sorunların çözülemeyeceğini öne sürdü. Böylece okulun görüşü-
ne köklü bir nitelik kazandırarak Yeni- Pyrrhoncu-luk’a güç verdi. Ayrıca Eski-Pyrrhonculuk’un katı ilkelerine açık bir anlam getirdi. Bu yeni yorumlara dayanan çalışmaları yüzünden Agrippa, kimi felsefe tarihçilerince, Pyrrhonculuk’un ikinci kurucusu sayılır.
Ortaya attığı kanıtlarla salt kavranabilir bilginin değil, tüm edimsel ve olabilir bilgilerin de tutarsızlığını anlatmaya çalıştı. Bu yüzden bilgi konusunda birtakım değişmez kuralların bulunduğunu ileri sürenleri güç duruma düşürdü.
Agrippa, ileri sürdüğü eleştirici görüşleriyle, kendinden sonra gelen ve bilginin birtakım varsayımlara, kurallara dayandığını savunan bilgeleri etkilemiştir.
• KAYNAKLAR: Diogenes Laertius, Lives of Eminent Philosopbers, 1925; Sextus Empiricus, Philiosophical Works, 1955-1961.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi