AHMED PAŞA [Tarhuncu] ( ? -1653)
Osmanlı devlet adamı, sadrazam. Osmanlı mâliyesini düzenlemeye çalışmıştır.
Amavutluk’un Mat kasabasında doğdu. Enderun’da yetişip sipahi bölüğüne ayrıldı. Musa Paşa ile Hezarpare Ahmed Paşa’nın kethüdalığında bulundu. 1648’de Sadrazam Hezarpare Ahmed Paşa’nın öldürülmesi olayında hayatını, Şeyhülislam Abdurrahim Efendi’nin yardımıyla kurtarabildi. Aynı yıl Diyarbakır valiliğine atandı.
1649’da vezirliğe yükselerek Mısır valisi oldu. 1651’de azledildi ve valiliğe ilişkin hesapları kapatması için yedi ay baskı yapıldı. Sonunda borçlarının bir bölümünü verip kalanını,-da ödemek üzere İstanbul’a geldi. Bu sırada makamına aday olabilecekleri tek tek saf dışı bırakan Sadrazam Gürcü Mehmed Paşa, Tarhuncu’yu da Mısır’daki hesabını bahane ederek öldürtmek istediyse de Kazasker Hocazade Mesud Efendi’nin yardımıyla Yanya valiliğine gönderildi.
Bu sırada IV.Mehmed çocuk yaşta olduğu için devlet işlerini annesi Turhan Sultan yürütüyordu. Valide Sultan’ın en güvendiği kişi olan Hocazade Mesud Efendi, Sadrazam Gürcü Mehmed Paşa’nın beceriksizlik ve yeteneksizliğinden dolayı azlini isteyince, yerine onun önerisiyle Tarhuncu Ahmed Paşa getirildi. 1652 Haziranı’nda göreve başlayan Tarhuncu, önce mali işleri düzenlemeye girişti.
Sultan İbrahim zamanında giderek artan gereksiz harcamalar yüzünden hâzinede açıklar doğmuş, IV. Mehmed zamanında da süren bu durum, Osmanlı mâliyesinde büyük bir bunalıma neden olmuştu. Tarhuncu, öncelikle devletin gelir ve giderinin bir dökümünü çıkarttırdı. Gelirin giderin çok altında olduğunun anlaşılması üzerine, devlet ileri gelenlerinin harcamalarında kısıntı yaptı. Bu uygulamadan tedirgin olanlar, onun Şehzade Süleyman’ı tahta çıkartmak için girişimlerde bulunduğunu ileri sürerek padişahı kışkırttılar. Nitekim, bu kışkırtmalar sonucu, Mart 1653’te padişah buyruğuyla öldürüldü.
Tarhuncu Ahmed Paşa, ilkelerinden ödün vermeyen bir kişiydi. Nitekim, harcamaların kısılması doğrultusundaki kararlı tutumu hayatını kaybetmesine neden oldu. IV.Mehmed’in buyruğuyla hazırladığı iki bütçe “Tarhuncu Lâyihaları” adıyla anılır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi