AKUTA (1069-1123)
Moğol başbuğu. Chin hanedanının kurucusudur.
Göçebe Juchen kabilesindendir. Gençliği üzerine bilgi yoktur. 907’de T’ang hanedanının yıkılmasından sonra Kitanlar Mançurya’da denetimi ellerine almışlar, 947’de de Mançurya’nın tümünü, Kuzey Kore ve Kuzey Çin’in bir bölümünü ve Moğolistan Platosu’ nu ele geçirmişlerdir. Kitanlar’m hükümdarı Te-Kuang, hanedana Liao adını vermişti. Juchenler ise Kitanlar’ın vasallarıydı. 1112’de geleneksel bir törende Liao imparatoru T’ien-tsu Juchenler’in başkanı Akuta’dan önünde dans etmesini istedi. Akuta, bu buyruğa uymadı ve böylece Liao egemenliğine baş-kaldırmış oldu.
1115’te Chin hanedanını kurarak kendini imparator ilan etti. Bu olaydan yararlanmak isteyen Sunglar, Kitanlar tarafından ele geçirilmiş topraklarını geri almak umuduyla Akuta ile birleştiler. Sunglar’ın da yardımıyla Akuta, birkaç yıl içinde Liao İmpara-torluğu’nun topraklarını ele geçirdi. Liao’nun yıkılmasından sonra Sunglar ve Chinler arasında anlaşmazlık çıktı ve Akuta, Sunglar üzerine yürüyerek başkentlerini aldı. Sunglar güneye sürülerek varlıklarını 1127’den sonra Güney Sung Devleti adıyla sürdürdüler.
Akuta’nın 1123’te ölümünden sonra Chin hanedanında iç kargaşalıklar başgösterdi ve kurduğu devlet 1280’de Moğollar’ca yıkıldı.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi