ALCİATİ, Andrea (1492-1550)
İtalyan hukukçu. Hukuk felsefesi alanında 16. yy’da ortaya çıkan Hümanist akımın önde gelen temsilcilerindendir.
18 Mayıs 1492’de Milano yakınlarında Alzate’de doğdu. 1518’de Avignon Üniversitesi’nde profesör oldu. İtalya ve Fransa’nın çeşitli kentlerinde, bu arada Milano, Bourges, Pavia ve Bologna üniversitelerinde hukuk dersleri verdi. Kısa sürede ünü tüm Avrupa’ya yayıldı ve çeşitli ülkelerden gelen reformcu din ve bilim adamları bu derslerin izleyicileri arasına katıldılar. Alciati, Reform ve Rönesans hareketleri ile yakından ilgilendi ve Erasmus, Thomas More, Calvin ve Zasius gibi önde gelen reformcularla sürekli ilişkiler kurdu. Luther’in yenilikçiliğine ve cesaretine hayranlık duymakla birlikte, mücadele yöntemlerini eleştirmekten geri kalmadı. Afaroz, batıl inanç ve şiddete dayanan her türlü otoriteye karşı olmasına karşın, Katoliklik’ten hiçbir zaman vazgeçmedi. Pavia’ da öldü.
Hümanist hukuk anlayışı
Alciati, Cujas ve Zasius ile birlikte Hümanist Hukuk Okulu’nun temsilcileri arasında yer alır. İnsan öğesini ilgi alanlarının merkezi olarak gören hümanistlere göre, bütün insanlar için geçerli olan tek bir hukuk vardır. Bu evrensel hukukun temel kaynağı Roma hukukudur. Roma hukukundaki corpus juris civilis’m (Medeni Kanun) çıkış noktası doğal hukuk olduğu için, hümanistler hukuk felsefesinde kendi doğal hukuk öğretilerini geliştirme gereğini duymamışlardır. Temsilcisi oldukları okulun iki belirgin özelliği vardır: birincisi, hukuk felsefesinin temel özgün yapıtlarmadönmek;ikincisi, hukukun tarihsel gelişimini incelemek.
Bir Hümanist olarak Alciati, Roma hukukunu filoloji, tarih ve İlk Çağ edebiyatının ışığı altında inceleyen ve belgeleri yoruma kaçmaksızın özgün biçimiyle aktaran ilk hukukçulardandır. Çalışmaları titiz bir incelemenin, eleştirel ve nesnel bir yaklaşımın ürünüdür. Alciati’nin temel amacı Roma hukukunu gerçek anlamı ve uygulama biçimiyle açıklamaktı. Çalışmalarında özgün belgelere dayanan Alciati, hukuksal olay ve sorunları çözümsel bir yaklaşımla değil, tarihsel ve karşılaştırmalı bir anlayışla ele almıştır.
Alciati, bir hukukçunun kendisini salt hukukla sınırlamaması, tarih, filoloji, edebiyat, siyaset bilimi ve öteki yakın bilim dallarıyla da ilgilenmesi gerektiğini savunmuştur. Gerçeğin araştırılması sürecinde, dogmacı otorite ve akıldışı gelenek karşısında bilgiyi ve özgür düşünceyi savunmuş ve hukukçuları adaletin hizmetinde çalışan din adamları olarak nitelendirmiştir. Bu yönüyle Alciati, Orta Çağ’m dinsel düşünüşünden Yeni Çağ’ın laik ve bilimsel düşünüşüne geçişte, dinsel ve laik öğelerin bir arada varolduğu geçiş sürecinin tipik bir düşünürüdür. Hukuk bilimine getirdiği yenilikler, eski yorumcular okulunun çökmesine yol açmış ve Cujas’ın düşüncelerinin dayanak noktası olmuştur.
• YAPITLAR: Opera Omnia,(ö.s), F. Alciatus (der),4 cilt, 1617, (“Bütün Eserleri”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi