ALEKSİOS II (1283-1330)
Pontos hükümdarı. Döneminde Trabzon, Doğu-Batı ticaretinin merkezi durumuna gelmiştir.
Pontos Devleti’nin ikinci hükümdarı Il.Ioannes’ in oğludur. Annesi Evdokia, Bizans İmparatoru II. Andronikos’un kız kardeşidir. Dördüncü Haçlı Seferi sonunda İstanbul Latinler’in eline geçince, Bizans’ın ileri gelen ailelerinden bir bölümü kaçmış; bunlardan Komnenos ailesi 1204’te Trabzon’da Pontos Devleti’ ni kurmuştu. II. Aleksios Komnenos, 1297’de babasının ölümü üzerine on beş yaşındayken tahta çıktı.
II. Ioannes, ölümünden önce Bizans İmparatoru II. Andronikos’tan, çocuklarının vasisi olmasını istemişti.
II. Aleksios, tahta çıktıktan sonra bağımsız bir hükümdar gibi davranmaya ve Bizans’ın egemenliğini tanımamaya başlayınca Andronikos, onu Bizans’a bağlamanın yollarını aradı. Vasilik hakkına dayanarak, sarayındaki yüksek memurlardan birinin kızıyla nişanladı. Ama Aleksios, bu nişanı tanımayarak bir Gürcü prensesi ile evlendi. Bizans’a karşı bağımsızlığının ilanı sayılan bu olaydan sonra imparatorluğunu ilan etti.
Aleksios, Trabzon’un ticaretini elinde tutan Cenevizliler’le, ülkesinin çevresini kuşatmış olan Türk-menler’in baskısından kurtulmaya çalıştı. 1302’de Halibya’daki Türkmenler’i yenerek, Giresun’a dek ilerledi.
Trabzon, o dönemde, Avrupa, İç Asya ve Uzakdoğu ticaretinin önemli bir merkeziydi. Deniz taşımacılığını tümü ile elinde tutan Cenevizliler, Pontos Devleti’yle, Trabzon’a girecek mallardan vergi alınmaması ve kendilerine ayrı bir mahalle verilmesini içeren bir antlaşma yapmak istediler. Aynı türde bir antlaşmayı Bizans’la da yapmışlardı. Bu antlaşmayı reddeden Aleksios, Cenevizliler’den birikmiş vergi borçlarını ödemelerini istedi. Cenevizliler bunu kabul etmeyince, Trabzon Sarayı’nın Gürcü muhafızlarının saldırısına uğradılar. Yenilen Cenevizliler, gemilerle kaçmayı kolaylaştırmak için kentte yangın çıkardılar. Yangının büyümesi üzerine antlaşma yapıldı ve Cenevizliler Trabzon’da kaldılar. 1319’da Venedikliler’le de bir ticaret antlaşması yapıldı ve Cenevizliler’e tanınan haklar onlara da verildi.
Aleksios, Gazi Çelebi’ye bağlı Türkler’in sürekli akmlarını ve Sinop’u yağmalamalarını önlemek amacıyla 1324’te, kentin kıyı kesimini surlarla çevirtti ve denizle surlar arasında hendekler kazdırttı.
Aleksios döneminde Trabzon, Doğu-Batı ticaretinin merkezi durumuna geldi. Bilim ve sanatta gelişmeler oldu. Pontos Devleti en parlak dönemini yaşadı.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi