ADAMS, John (1735-1826)
ABD’nin ikinci cumhurbaşkanı. Bağımsızlık Savaşı önderlerindendir.
Massachusetts Eyaleti’nde, Braintree’de doğdu; Quincy’de öldü. Çiftçilik yapan babası, belediye meclisi üyesiydi. 1755’de Harvard Üniversitesi hukuk bölümünü bitirdi. 1764’te bir papazın kızıyla evlendi. Bu evlilik ona yaşamı boyunca yararlanacağı geniş sosyal ilişkiler sağladı. Bir kızı, iki oğlu oldu. Büyük oğlu John Quincy ABD’nin altıncı cumhurbaşkanıdır.
1763’te gazetelere yazılar yazmaya başladı. Bu dönemde Amerikan kolonilerinde İngiliz sömürge politikasına karşı bir muhalefet hareketi doğmaya başlamıştı. İngiltere’nin koyduğu yeni damga vergisini protesto etmek amacıyla düzenlenen direniş hareketlerinde etkin rol oynadı. Boston Gazette adlı gazetede İngiltere’nin koyduğu yasaları eleştiren bir dizi makalesi yayımlandı.1768 yılında Boston Temyiz Mahkemesi’ne girdi. 1770’de Boston Katliamı adıyla bilinen olayın sorumlusu olarak yargılanan İngiliz askerlerinin savunmalarını üstlendi. Kamuoyu, ithal vergilerini protesto eden halka ateş açan ve beş kişinin ölümüne, neden olan sanıklara karşıydı. Adams buna rağmen savunmayı üzerine aldı ve dava İngiliz askerlerinin çoğunun beraatiyle sonuçlandı.
1772’de Massachusetts Temsilciler Meclisi’ne seçildi. İki yıl sonra, Massachusetts delegasyonuyla birlikte, 13 Amerikan kolonisinin ilk Temsilciler Meclisi niteliğini taşıyan Kongre’ye katıldı. Kongre, İngiliz sömürge politikasına karşı alınacak tavrı saptamak üzere toplanmıştı. Adams başından itibaren Amerika’nın bağımsızlığının gerekliliğini savundu. Kongrenin genel eğilimi İngiltere ile uzlaşma yönündeydi. Bu eğilimlere karşı mücadele-etti. 1776’da Kongre, Bağımsızlık Bildirgesi’nin hazırlanması kararını aldı ve Adams bildirgenin hazırlanması için oluşturulan Komite’ye seçildi. Bağımsızlık Bildirgesi Kongre’de Adams tarafından savunuldu. Aynı yıllarda “Thoughts on Government” adıyla yayımlanan makalesinde yerel hükümetlerin örgütlenmesi konusundaki görüşlerini dile getirdi. Bu makalenin en önemli yanı, devletin temel görevlerinde iktidarın tek elde toplanarak baskıcı bir niteliğe bürünmemesi için kuvvetler ayrılığı ilkesini savunmasıdır.
1776’dan başlayarak, Amerika’nın dış ilişkilerinin güçlendirilmesiyle ilgili görevler üstlendi. 1776 yılında Kongre Adams ile Benjamin Franklin’i Fransa’ya temsilci olarak yolladı. Yapılan görüşmeler sonucunda Fransa yeni kurulmakta olan Amerikan devletiyle diplomatik ilişkiye girmeyi kabul etti. Fransa’yla dostluk ve ticaret anlaşmaları imzalandı.
1779’da Amerika’ya dönen Adams, Massachusetts eyalet anayasasının hazırlık çalışmalarına katıldı. 1782’de İngiltere ile imzalanacak barış antlaşması için üç kişilik bir komiteyle Paris’e gitti. Yapılan uzun görüşmeler sonunda Amerika için oldukça yararlı bir barış antlaşması imzalandı. Ayrıca, Hollanda bankalarından kurulmakta olan ABD’nin çok ihtiyaç duyduğu krediler sağlandı. 1785’te ABD elçisi olarak İngiltere’ye gitti. 1787’de Defense of the Constitutions of Government of the United States of America adlı bir kitap yayımladı. Bu kitap Amerikan anayasasına yöneltilen eleştirilere karşı bir savunma niteliğindeydi.
1789’da seçimlere katıldı ve ABD başkan yardımcısı seçildi. Hükümet içinde oluşan farklı görüşler federalistler ve demokrat-cumhuriyetçiler olarak iki grubun ayrışmasıyla sonuçlandı. Federalistler güçlü, merkezi bir hükümeti savunuyorlar, demokratlar ise kişisel özgürlüklere önem veriyor ve federal hükümet için sınırlı yetkiler öngörüyorlardı. Adams, federalistler safında yer aldı. 1796 seçimlerinde demokratların adayı Thomas Jefferson’m karşısında federalistlerin adayı olarak seçimlere katılan Adams,Jefferson’dan üç oy fazla alarak ABD’nin ikinci cumhurbaşkanı seçildi. Jefferson ise başkan yardımcısı oldu.
Hükümetin içindeki farklı görüşler iç ve dış politikaya da yansıyordu. Fransız Devrimi’ne tepki olarak Avrupa ülkeleri savaşa hazırlanıyordu. İngiltere ile Fransa savaşmaya başlayınca, demokratlar Fransa’nın, federalistler ise İngiltere’nin yanında savaşa girilmesini savundular. Adams bir kararsızlık
ÂDA
dönemi geçirdikten sonra Fransa ile savaşa girmenin yanlış olacağı ve bunun iç karışıklıklara yol açacağı düşüncesine vardı. Bir barış planı üzerinde çalışmaya başladı. Barış konusundaki kararı Federaüst Parti içinde varolan görüş ayrılıklarını güçlendirdi ve partinin ikiye ayrılmasına yol açtı.
1800 yılında yapılan seçimlerde Adams , Jefferson karşısında küçük bir farkla yenildi. Seçim yenilgisinden sonra başkenti terketti. Yaşamının geri kalan kısmını çiftliğinde geçirdi. 4 Temmuz 1826’da 91 yaşındayken, Jefferson’ın ölümünden birkaç saat sonra, bağımsızlığın ilanının 50. yıldönümünde öldü.
• YAPITLAR: Diary and Autobiography of John Adams, (ö.s.), L.H. Butterfield (der.) 4 cilt, 1961 (“John Adams’ın Güncesi ve Otobiyografisi”).
• KAYNAKLAR: G. Chinard, Honest John Adams, 1933. S.Page, John Adams, 2 cilt, 1962.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi