Prof. Dr. Sait Akpınar (1913-2003): Türkiye'nin Deneysel Fiziğin Öncüsü
Türk fizikçi Sait Akpınar, Türkiye'de deneysel fiziğin öncülerinden biri olarak kabul edilir. Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi'nin kurucularından biri olan Akpınar, önemli bilimsel katkılarda bulunmuş ve Türk bilim dünyasına iz bırakmıştır.
28 Mart 1913'te İstanbul'da doğan Akpınar, Pertevniyal Lisesi'nden mezun olduktan sonra eğitimine Almanya'da devam etti. Frankfurt'taki Goethe Üniversitesi'nde fizik, matematik ve kimya üzerine eğitim aldı. Doktorasını 1940 yılında Göttingen Üniversitesi'nden aldıktan sonra Türkiye'ye döndü.
İstanbul Üniversitesi'nde öğretim üyeliği yapmaya başlayan Akpınar, kariyeri boyunca çeşitli akademik görevlerde bulundu. 1961'den itibaren Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi'nin kuruluş çalışmalarını yürüttü ve merkezin müdürlüğünü üstlendi.
Akpınar'ın ilk araştırmaları alkali halojenür tuz kristalleriyle ilgilidir. Bu kristallerde gözlemlenen gazışı (lüminesans) olaylarının odaklandığı noktayı belirleyerek ve olayın fotokimyasal mekanizmasını açıklığa kavuşturarak, Akpınar, bu alanda öncü bir rol oynamıştır. Ayrıca, bu kristallerde daha önce bilinmeyen bir tür elektrogazışı olayını tanımlamıştır. Bu bulgularını 1940 yılında Alman Annalen der Physik dergisinde yayımlanan "Alkali Halojenür Kristallerdeki Kimyasal Olarak Tanımlanmış Katkıların Yapısı Üstüne" başlıklı makalesinde açıklamıştır.
Daha sonra ilgi alanını nükleer sayıcılara yönlendiren Akpınar, 1948 ve 1949 yıllarında bu sayıcıların enerji ayırma gücünü ve sayıcı tüplerdeki yeni bir elektrik boşalmasını tanımlamıştır. Akpınar, radyoaktif izotopların tıpta uygulanmasının Türkiye'deki öncülerindendir. Tiroid bezi iltihabı, az ya da çok salgı yapması gibi hastalıkların tanı ve tedavisinde radyoaktif iyot kullanımına yönelik ilk çalışmaları Denel Fizik Kürsüsü'ndeki laboratuvarında başlatmıştır. Bu çalışmalar sırasında, akciğerleri morötesi ışıkla içten aydınlatmak için cıva buharlı lambalar geliştirmiş, İstanbul ve Uludağ'da radyoaktif yağışları incelemiş ve çeşitli nükleer aygıtlar geliştirmiştir, bunlar arasında mezon teleskopu, interval analizörü ve izomer simülatörü bulunmaktadır.
Kariyeri boyunca birçok bilimsel makale yayınlayan Akpınar, Türk fizik dünyasının gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur. Emekli olduktan sonra da bilimsel çalışmalarını sürdüren Akpınar, 11 Mayıs 2003 tarihinde trafik kazası sonucu hayatını kaybetmiştir.
Prof. Dr. Sait Akpınar, Türkiye'de deneysel fiziğin öncülerinden biri olarak bilim dünyasında önemli bir yere sahiptir.