GORDON, Charles (1833-1885)
İngiliz, asker. Çin’de ve Mısır’da İngiltere’nin çıkarlarının savunulmasına önemli katkıda bulunmuştur.
Charles George Gordon, 28 Ocak 1833’te Woolwich’de doğdu, 26 Ocak 1885’te Hartum’da öldü. Bir tuğgeneralin oğluydu. Küçük yaştan başlayarak askeri eğitim gördü. 1852’de Woolwich Askeri Akademi-si’ni bitirdikten sonra Kraliyet Mühendislik Okulu’nda eğitim gördü.
1855’te Osmanlı Devleti, Fransa ve İngiltere ile Rusya arasındaki Kırım Savaşı’na gönderildi ve Sivastopol Limanı çarpışmalarına katıldı. 1856-1857 yıllarında Osmanlı Devleti ile Rusya arasındaki sınırların belirlenmesi çalışmalarında bulundu. 1860’ta İngiltere ve Fransa elde etmiş oldukları ticari ayrıcalıkların uygulanması konusundaki bazı engellemeleri ortadan kaldırmak için Çin’e ortak bir saldırı düzenlediler. Bu sefere katılan Gordon, Pekin’in ele geçirilmesinde önemli rol oynadı. Saldırının ardından 11 liman İngiltere ve Fransa’nın ticaretine açıldı.
1851’de Hung Hsiu-Çüen’in önderliğinde ayaklanarak Orta Çin’de Tay P’ing adlı bir devlet kurmuş olan yoksul köylüler Avrupalılar’ın denetimindeki limanlara saldırarak ticareti baltalamaya başladılar. Gordon toprak sahiplerinin örgütlediği milislerin başına geçerek Tay-P’ing Ayaklanması’m bastırdı. Bundan sonra Çin’in çeşitli bölgelerindeki ayaklanmaların bastırılmasında da önemli rol oynadı. 1865’te İngiltere’ye döndü ve ordu içindeki mühendislik görevlerinin yanı sıra sosyal yardım işleriyle uğraştı.
Gordon, 1873’te Mısır Hıdivi İsmail Paşa’nın hizmetine girdi ve 1820’den beri Mısır’ın işgali altında olan Sudan’ın güney vilayetlerinin askeri valiliğine atandı. 1876’ya değin sürdürdüğü bu görevi sırasında baş gösteren ayaklanmaları bastırdı. 1876’da, köle ticaretinin durdurulmasını istediği için Mısırlı yöneticilerle arası açılınca ülkesine döndü; ancak 1877’de, yetkileri genişletilerek bu kez Sudan Genel Valiliği’ne atandı. İki yıl boyunca ülkenin çeşitli yörelerindeki ayaklanmaları bastırdı ve köle ticaretiyle mücadele etti.
1880’de valilikten istifa etti. 1882’ye değin Hindistan, Çin, Mauritius Adası ve Güney Afrika’da çeşitli görevler üstlendi. 1884’te İngiltere hükümeti tarafından Sudan’da Muhammed Ahmed Mehdi önderliğinde bağımsızlık için mücadele eden güçleri bastırmakla görevlendirildi. Sudan, 1882’de İngiltere’ nin Mısır’ı ele geçirmesinden sonra fiilen İngiliz yönetimi altına girmişti. Gordon’un Hartum’a ulaşmasından bir ay sonra kent Mehdi’nin güçleri tarafından kuşatıldı. Gordon İngiliz hükümetinden istediği yardımı alamadı ve Ocak 1885’te kente giren Mehdi
yanlıları tarafından öldürüldü.
Gordon’un öldürülmesi İngiltere’de tepkilere yol açtı. Bu olaydan gerekli yardımı göndermemesi nedeniyle Başbakan William Gladstone’u sorumlu tutan muhalefet, açtığı kampanya sonucu hükümeti düşürdü.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi