GUİLLAUME [Conches’lu] (1080-1154)
Fransız, filozof. Chartres Okulu’na bağlı kalmış, doğabilimlerinin önemini vurgulamıştır.
Normandiya’nın Conches kasabasında doğdu, 1154’te öldü. Chartres’lı Bernard’dan gerekli dini öğrenimi gördükten sonra Saint-Thierry Manastırında keşiş oldu. 1138-1141 arasında Paris’te Salisbury’li John’a gramer ve felsefe okuttu. Daha sonra Dük Geoffrey Plantagenet’in koruması altında Normandiya’ya dönerek veliaht prens II.Henry’nin özel öğretmeni olarak görevlendirildi.
12.yy’da Chartres, insan bilimlerinin odağıydı. Qua.drivium (Aritmetik, geometri, müzik, astronomi) ve trivium’u (mekanik, diyalektik, gramatik) oluşturan yedi bağımsız sanatın kökleri burada atılmıştır. Guillaume, bu okulun yetenekli bir gramercisiydi. Ötekiler gibi o da, Platon’un görüşlerini benimsemişti. Guillaume Hıristiyan tanrıbiliminin, evren ve insanın incelenmesini de içerdiğini gösterebilmek için, Platon’un Timaios adlı yapıtından yararlandı. Platon’un, ileri sürdüğü evren tinini Kutsal Ruh’la özdeşleştirerek, özdeği de Tann’mn yarattığına inandığım göstermeye çalıştı. Platon’un idealar evrenini tanrısal bilgelik ve kayra olarak yorumladı. Guillaume, tanrısal bilgeliği, evrenin biçimsel nedeni; tanrısal iyiliği ise onun kendi varoluşunun nedeni olarak tanımladı. Tanrı, en yüksek mutluluğunu bölüşmek için üstün yetenekli bir varlık olarak insanı yaratmıştır. Yaratılan evrenin uyumu Tanrı’nın güç, bilgelik, iyilik gibi temel niteliklerini yansıtır.
Guillaume’un bu görüşleri Hıristiyanlar arasında büyük eleştirilere yol açmış, bunun üzerine kendi görüşlerini yadsıyarak Chartres Okulu’nun bir üyesi değil, Hıristiyan olduğunu söylemiştir.
Guillaume’a göre, insan tininde “us” ve “anlık” tan oluşan iki bilgi yetisi vardır. Us, somut nesnelerle, anlık ise soyut olanlarla ilgilenir. Gerçeğin bilgisi, insan tininin ürünüdür.
Platon’un geometri kuramlarıyla da ilgilenen Guillaume, Philosophia mundi’de (“Dünyanın Felsefesi”) Tanrı, insan ve dünya üzerine o güne değin elde edilen bilgileri derler. Bu yapıtında Platon’un izleri açıkça görülür. Dük Geoffrey ile diyalog biçiminde yazdığı Dragmaticon Phılosopbıae’de (“Felsefenin Sınıflandırılması”) fizik ve astronomi kurallarını irdeler, tıp sorunları üzerinde durur. Bu yapıt, ll.yy’ın en güncel bilim ansiklopedisi sayılır.
Bilgeliği tanrıbilim, matematik ve fizik olarak üç bölüme ayıran Guillaume, trivium’un bilinen konuları anlatım bilimi, quadrivium’un ise gerçeğin doğru bilgisi olduğunu ileri sürer.
• YAPITLAR (başlıca): Philosophia mundi, 1120, (“Dünyanın Felsefesi ”);Dragmaticon Philosophiae, 1140, (“Felsefenin Sınıflandırılması”).
• KAYNAKLAR: T.Gregory, Anıma mundi. La filosofia di Gugliemo di Conches e la scuola di Chartres, 1955.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi