HAÇEPSUT ( ? – İÖ 1482 )
Mısır kraliçesi. Deyr el-Bahri tapınağını yaptırmıştır.
Doğum yeri ve yılı bilinmemektedir. İÖ 1482’de Thebes’te (Teb) öldü. Firavun I.Tutmosis ve Kraliçe Ahmose’nin kızı, Firavun III. Tutmosis’in kardeşi ve karısıdır.
Hiksoslar’ı Mısır’dan çıkaran Thebes’li prenslerin soyundan gelen ve 18. sülaleye mensup olan karısı Ahmose’nin ölümünden sonra, Firavun I.Tutmosis’ in Mısır tahtında kalması güçleşti. Amon rahiplerince desteklenen, baba bir kardeşi Tutmosis ile evlenen Haçepsut, İÖ 1501’de Mısır tahtının III. Tutmosis’e geçmesi ile kraliçe oldu. Ahmose ailesini destekleyen soylulara dayanan Haçepsut, ülke yönetimi üzerindeki etkinliğini artırmaya ve III. Tutmosis’i gölgede bırakmaya başladı.
Bir yapım kampanyasına girişen Haçepsut, Thebes’te Nil’in batı yakasında, bugün Deyr el-Bahri adıyla anılan tapınağı yaptırmaya başladı. Haçepsut’u ve 18. sülaleyi savunan soylular ve Tutmosis’i destekleyen din adamları birbirleri ile mücadele ederken, I. Tutmosis’in oğlu olan II. Tutmosis, tahttan indirilen babasının da desteğini alarak İÖ 1506’da bir darbe ile tahtı ele geçirdi.
Mısır hanedanının kendi aralarındaki iç çekişmelerden yararlanan Nubialılar (Sudan), II. Tutmosis’in başa geçmesinden kısa bir süre sonra” ayaklandılar. Kendisine karşı bir hareketten çekindiği için saraydan ayrılamayan II. Tutmosis, Nubialılar üzerine büyük bir ordu gönderdi. Mısır ordusu ayaklanmayı şiddetle bastırdı. Nubialılar yeniden Mısır’a bağlandılar.
Suriye ve Filistin yörelerindeki bir ayaklanmayı da bastıran II. Tutmosis, Haçepsut’un bitmemiş tapınağını kendi zaferlerini anlatan bir anıt olarak kullandı ve Haçepsut’un adını tapmaktan sildirdi. I. Tutmosis’in ölümü üzerine zayıflayan II. Tutmosis, tahtı yeniden kardeşi III. Tutmosis’e bırakmayı yeğledi. III. Tutmosis’in firavun olması ile Haçepsut’da eski konumunu elde etti. Kraliçe Haçepsut ve onu savunan soyluların tamamen denetimine giren III. Tutmosis, Haçepsut’un, kendi adamlarını önemli görevlere atamasını önleyemedi. Haçepsut, Deyr el-Bahri’deki tapınak yapımını yeniden başlattı. Bu tapmaklardaki kabartmalarda, kendisini Güneş tanrısı Amon’un kızı olarak betimletmiştir. Haçepsut, Mısır’ı yönetmek için kutsal bir gücün kendisini yetkili kıldığı düşüncesini yaymak istiyordu.
Haçepsut’un ölümünden sonra Firavun III. Tutmosis, devlet yönetimini ele geçirdi ve Haçepsut’a karşı bir kampanya başlattı. Haçepsut’un adı Deyr el-Bahri’den ve diğer tapınaklardan silindi. Haçepsut’un atadığı tüm görevliler görevlerinden alındı.
Haçepsut, 18. sülalenin genel politikasının tersine olarak barışı korumaya çalışmış, yeni tapmaklar yaptırmış, eskilerini onartmış, Mısır dış ticaretinin gelişmesi için çalışmıştır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi