HADRİANUS, Publius Aelius ( 76 – 138 )
Roma imparatoru. Genişleme politikasını bırakmış, elli yd sürecek olan bir barış dönemini başlatmıştır.
24 Ocak 76’da İtalica’da (Ispanya’da) doğdu, 10 Temmuz 138’de Baiae’de (İtalya’da) öldü. Hadria -nus’un babası Hadrianus Afer, Roma İmparatoru Traianus’un kuzeniydi. Aslen Romalı olan aile, bir
Roma kolonisi olan İtalica’ya yerleşmişti. Hadrianus, Yunan etkileri taşıyan bir eğitim gördü, felsefe, şiir ve resim ile ilgilendi.
Hadrianus, Traianus’un yönetimi altında önemli görevlere getirildi. 101’de quaestor, 105’te de tribün yapıldı. 108’de konsül seçildi. 117’de Suriye legatus’u olarak Doğu seferine gönderildi ve ikinci kez konsül seçildi. Traianus çocuk sahibi olmamasına karşın Hadrianus’u resmen evlat edinmiş değildi. İmparato-riçe Plotina, Hadrianus’un imparator olmasını istediği için, ölüm döşeğinde olan Traianus’un Hadrianus’u evlat edinmesini sağladı. Hadrianus, Traianus’un ölüm haberini 11 Ağustos 117’de, Suriye’deyken aldı. Askerlerin aylıklarını artırmaya söz vermesi üzerine ordunun da desteğini sağlayarak imparator ilan edildi.
Traianus’un başlattığı genişleme politikasını bırakan Hadrianus, Doğu’da yeni ele geçirilmiş topraklardan Doğu Anadolu’yu ve Mezopotamya’yı Part-lar’a £eri verdi, 118 kışında Roma’ya döndü. Tuna bölgesine saldıran Sarmatyahlar’ı karşılamak amacı ile kısa bir süre sonra kentten ayrıldı. Hadrianus’un askeri politikasını onaylamayan komutanlar, konsül Avidius Nigrinus’un önderliği altında ayaklanma hazırlığına giriştiler. Senato, bu girişimi öğrenerek asi komutanların idamını kararlaştırdı. Nisan 121’de eyaletlere düzenlediği büyük gezilerin birincisine başladı. Galya, Almanya ve Pannonia’yı gezdikten sonra 122’de Britanya’ya geçti. Kuzey kabilelerinin saldırılarım karşılamak amacı ile, kendi adı ile anılacak olan bir savunma duvarının yapılmasını emretti. Dönüşünde Ispanya’ya uğradı. Berberiler’in ayaklanması üzerine, Kuzey Afrika’ya gitti, 123’te Anadolu’ya geçti. 125-126 kışını Atina’da geçirdi ve 126 sonbaharında Roma’ya döndü. İkinci gezisine 129-130 kışını Atina’da geçirerek başladı. Anadolu ve Suriye gezisini 131’de bitiren Hadrianus, Roma için yola çıkmışken Yahudiler’in isyan etmesi üzerine geri döndü.
Hadrianus, harap olan Kudüs’ün yerine Aelia Capitolina adlı yeni bir kent kurulmasını ve Romalı-lar’m bu kente yerleşmelerini istemişti. Bu karar ve Musevi dinine yapılan bazı müdahaleler, Yahudiler’in Rabbi Akiba önderliğinde, 132’de son kez olarak ayaklanmalarına yol açtı. Iulius Severus komutasındaki Roma ordusu 135’te bu ayaklanmayı bastırdı.
134’te Roma’ya dönen Hadrianus, hasta ve yorgun olarak Trivoli’deki villasına çekildi. Çocuğu olmayan ve imparatorluğa bir mirasçı bulmak isteyen Hadrianus, 136’da Ceionus Commodus Verus’u evlat edindi. Bu kararı hoşnutsuzlukla karşılayan eniştesi Iulius Ursus Servianus’u ve onun torunu Fuscus’u idam ettirdi. Aelius Caesar adını alan Verus’un 1 Ocak 138’de ölmesi Hadrianus’un yeni seçimler yapmasını gerektirdi. T.Aurelius Antoninus imparatorca evlat edinildi. Antoninus da (138-161), ileride Marcus Aurelius (161-180) ve Lucius Verus (161-169) adlarıyla imparator olacak olan M.Annius Verus ve L.Ceionus Commodus’u evlat edindi.
Hadrianus, Roma’nın genişlemeye dayanan eski politikasını bırakmıştır. Yurttaşlarının devlete olan borçlarım affetmiş, kölelere daha yumuşak davranılması için yasalar çıkartmış, tanrılar için insan kurban edilmesini yasaklamıştır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi