GOMPERS, Samuel (1850-1924)
ABD’li sendikacı. Amerikan İşçi Federasyonu’nun kurulmasında etkin bir rol oynamış bu kuruluşun başkanlığını yapmıştır.
27 Ocak 1850’de Londra’da doğdu, 13 Aralık 1924’te Texas’ta San Antonio’da öldü. DanimarkalI Yahudi bir ailenin oğluydu. Kısa süren bir eğitim gördükten sonra bir ayakkabı yapımcısının yanında çıraklık yaptı. Daha sonra babası gibi puro imalatı işinde çalıştı. 1863’te ailesiyle birlikte New York’a gitti ve puro işçiliğini sürdürdü. 1864’te Puro Üreticileri Yerel Sendikası’na katıldı. Kısa zamanda sendikanın önderi durumuna geldi.
19.yy’ın ikinci yarısında hızlı teknolojik gelişmeye koşut olarak makinelerin nitelikli işçilerin yerini almaya başlaması, nitelikli işçilerin ulusal düzeyde, kendi sorunları çevresinde örgütlenmelerini gündeme getirmişti.
1881’de Puro Üreticileri Ulusal Sendikası’nın örgütleyicileri arasında yer alan Gompers, 1886’da sendikanın Amerikan İşçi Federasyonu’na (AFL) dönüşmesine önemli katkıda bulundu. Gompers bu kuruluşun başkanı oldu ve 1895 yılı dışında ölümüne değin bu görevi sürdürdü.
AFL, 1869’da kurulmuş ve 1880’lerde ulusal boyutlara ulaşmış olan Knights of Labor (İşçi Sınıfının Şövalyeleri) adlı sendikadan farklı ilkelere sahipti. Knights of Labor, nitelikli olsun ya da olmasın tüm işçiler arasındaki dayanışmayı savunuyor ve ücretli emek sisteminin ortadan kalktığı bir toplumu hedefliyordu. AFL ise yalnızca belirli meslekler temelinde nitelikli işçileri içinde barındıran bir kuruluştu ve temel amacı işçilerin yaşam düzeyini yükseltmekti. Bu niteliğiyle 1850’lerde İngiltere’de gelişen Yeni Model Sendikacılık hareketine benzerlik göstermekteydi. AFL ile Knights of Labor arasında ilk yıllarda gerçekleşen işbirliği, kısa zaman sonra işlemez duruma geldi. Sendikacılık anlayışını “saf ve basit” olarak tanımlayan AFL önderi Gompers’in temel amacı kapitalist sistem içinde mücadele etmekti. Sosyalizmin insanlığa mutsuzluktan başka birşey getirmeyeceğini düşünüyordu.
Gompers 1900’lerin başlarından başlayarak devletin ileri gelenleriyle yakın ilişkiler kurarak AFL’nin konumunu sağlamlaştırmaya çalıştı. 1901’de sendikalara karşı ılımlı bir yaklaşımı benimseyen işadamlarıy-la tutucu sendika önderlerinden oluşan National Civic Federation’ın kurulmasına öncülük etti. 1908’den başlayarak Demokratik Parti’yi destekledi. 1912’de yapılan devlet başkanlığı seçimini Demokratik Parti adayı Woodrow Wilson’un kazanmasıyla AFL’nin gücü daha da arttı. Gompers I.Dünya Savaşı sırasında Wilson’ı destekledi. AFL’nin başlatmış olduğu grevleri durdurdu. Ulusal Savunma Konseyi Danışma Komisyonu’na üye seçildi. Versailles Barış Konferansı’nda Uluslararası Çalışma Mevzuatı Komisyonu başkanı olarak görev yaptı.
• YAPITLAR (başlıca): Seventy Years of Life and Labor, (ö.s,), 2 ciit, 1925, (“Yetmiş Yıllık Yaşam ve Çalışma”).
• KAYNAKLAR: B.Mandel, Samuel Gompers, 1963; P.Taft, The American Federation of Labor in the Time of Gompers, 1957.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi