BRONZİNO, Agnola (1503-1572)
İtalyan ressam. Michelangelo ve Pontormo’nun üsluplarından yola çıkmakla birlikte Maniyerizm’in özgün örneklerini yaratmıştır.
Angelo di Cosimo di Mariano Bronzino, Floransa’da doğdu. Yanma çırak olarak girdiği Rataellir.o dc Garba’nın atölyesinde Floransa Okulu resim anlayışının desen inceliklerini öğrendi. Ancak asıl biçimlendi-rici eğitimini 1522-1525 arasında Pöntormo’nün yanında Galluzo’daki Val d’Ema Manastırı’mn süslemelerini yaparken gördü. 1530’da din yetkililerince Floransa’dan çıkartıldı. Urbino Dükü II. Guideballo’ nun hizmetine girerek 1530-1532 arasında ressam Girolamo Genga ile birlikte Pesaro’daki Villa Imperial’in süslenmesinde çalıştı. Aynı zamanda dükün bir portresini de yaptı. 1532’de Floransa’ya döndü ve o sıralarda Coreggi ve Castello’daki Medici villalarının süslemelerini yapmakta olan ustası Pontormo’nun yanında çalıştı. Öteki Medici sarayları için yaptığı süsleme çalışmaları ise günümüze değin ulaşamamıştır.
1539’da Vecchio Sarayı’ndaki Toledolu Elenora Kilisesi’nin süslenmesi ile görevlendirildi, aynı zamanda Floransa’lı yöneticilerin resmi ressamlığını da yaptı. Özellikle portrecilik alanında ün kazandı. 1546-1547 yıllarını çağrılı olarak gittiği Roma’da kentin ileri gelenlerinin portrelerini yaparak geçirdi. Kompozisyonlar ve portreler yanında halılar için örnekler de düzenledi. 1557’de Pontormo’nun ölümü üzerine yarım kalan freskleri tamamladı. Floransa’da öldü.
Bronzino ikinci kuşak Toscana Maniyeristleri’ nin en karmaşık, ama aynı zamanda en büyük kişiliklerinden biridir. Kuşağına özgü tüm özellikleri gösterir. Rönesans resminin dengeli ve uyumlu çoğulcu bütün anlayışına karşı çıkmak; arındırılmış, dingin, soğuk ve entelektüel bir üslup ve bakış açısı geliştirmek; olağanüstü düzeyde bir teknik yetkinlik göstermek bunlar arasındadır.
Bronzino sanat yaşamı boyunca en başta etkisi altına girdiği Pontormo’nun maniyerist üslubunun gerilim içindeki biçimlerine ve kavranması güç soyutlamalarına açıklık getirmeye çalışmıştır. Gerçekte Pontormo gibi onun da sanatı büyük bir oranda, Michelangelo’nun son döneminde geliştirdiği hareket ve karmaşık ruhsal konumları yansıtan biçim ve kompozisyon anlayışına dayanır. Bu nedenle portreleri yanında görece daha güçsüz sayılan dinsel kompozisyonları, içeriğin anlatımından çok, biçimsel ustalığın bir yetkinlik gösterisine dönüştüğü örneklerdir. Ancak bu tutum sadece Bronzino’ya özgü bir özellikten kaynaklanmaz, o dönemin ve Toskana bölgesinin genel resim anlayışının bir özelliğidir. Gene de Pieta, Musa’nın Yaşamından Sahneler gibi kompozisyonları sanatının en ilginç örneklerini oluşturur.
Bronzino’nun asıl etkinliği ve gücünü gösterdiği alan portreciliktir. Portreciliği, gerek portre kavramına getirdiği entelektüel yaklaşım, gerekse olağanüstü fırça işçiliği ile öne çıkar. Onun keskin bir gözlem gücünden doğan ayrıntılı saptama yeteneği ile figürlerdeki kesin, açık seçik ve kararlı biçimciliği birleştiren portreleri, tüm yapay ve soğuk etkilerine karşın, insan karakteri çözümlemesinin az rastlanır örneklerindendir. Bu resimler 16. yy’da Mediciler’in çevresindeki soyluların yaşam biçimini ve zevklerini belgesel bir anlayışla sergilemektedir. Dengeli kuruluştaki portreleri kesin bir biçimlenişi vurgulayan bir ışık düzeni içerir. Bu ışığın belirleyici olmadığı yerlerde iyi hesaplanmış güçlü dış çizgiler aynı sonucu sağlar. Bronzino portrelerinde, bu alanda özellikle kişisel özellikleri öne çıkarmakta uzmanlaşmış Kuzey Avrupa sanatının bireyselleştirme eğilimiyle eşdeğer bir işçilik, ama ondan daha üst düzeyde bir biçimcilik anlayışı geliştirmiştir.
Heykeli andıran bir biçimcilik, keskin ve belirleyici çizgiler, katışıksız bir renk anlayışı ve çok parlak boyalı yüzeyler gibi Bronzino’nün üslubunu belirleyen özellikler, ona sadece döneminin Maniyerizm’i içinde değil, Batı sanatının gelişimi içinde de özgün bir yer sağlamıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Dük II. Guidobaldo, 1530-1532; Genç Adam, 1535-1537; Lucrezia ve Bartolommeo Panci-atichi, 1540; Çobanların Bağlılık Sunuşu, 1545; Pieta, 1545; Gianneltino Doria, 1547; İsa’nın Dirilmesi, 1548-1552; Cehenneme iniş, 1552; Lorenzo’nun Şehit Edilmesi, 1569.
• KAYNAKLAR: A. Emiliani, II Bronzino, 1960.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi