BAZALA, Albert (1877-1947)
Hırvat asıllı Yugoslav düşünür. Felsefenin kaynağının mantıkötesi bir alanda aranması gerektiği görüşünü savunmuştur.
Brünn’de doğdu. Zagreb’de öldü. Bazala, felsefe bölümünü bitirdiği Zagreb Üniversitesi’ne öğretim üyesi olarak girdi. Doğa ve din felsefesi konularını içeren dersler verdi. Yaşamının sonuna değin bu üniversitede kaldı, bir süre Yugoslav Bilimler Akademisi başkanlığı görevini üstlendi.
Bazala felsefeye tinsel yaşamla ilgili sorunlara çözüm arayarak girdi. Ona göre felsefenin yalnız istenç ya da usa dayanması sorunların açıklığa kavuşmasında yeterli bir yol değildi. İnsan bir “tin varlığı” dır, onun kendi içevrenini dolduran bir de tinsel yaşamı vardır. Felsefenin çözüm aradığı sorunlar bu tinsel yaşamın bulunduğu alandadır. Düşünmenin verimli sonuca ulaşmasında mantığın uslamlama yöntemi yeterli değildir, üstmantık (metalogik) verilerinden yararlanma gereği vardır. Felsefenin çözüm aradığı sorunların kaynağı bu üstmantık alandır.
Bazala’nın öğretisine göre insan bilinci doğrudan doğruya toplum ve bireyi geliştiren, onları yönlendiren sürece dayanır. İnsan yaşamını gerçeklerden ayrı görme olanağı yoktur. İstencin etkinliği toplum ve yaşamla olan içten bağlantısıyla orantılıdır. İstenç yaşamla özdeşleşen bir akıştır. İnsanın içevreni ile dışevreni yaşamı bütünleyen iki varlık alanıdır. Felsefe de bu bütünün bilgisidir.
Bazala’nın çalışmaları arasında en önemlilerinden biri de Yugoslav felsefesinin kavramlarını ortaya koyması, Yugoslav dilini felsefe sorunlarını işlemeye elverişli bir duruma getirmesidir.
• YAPITLAR: (başlıca): Geschichte der Philosophie, 1906, (“Felsefe Tarihi”); Die Metalogische Wurzel der Philosophie, 1924, (“Felsefenin Mantıköncesi Kökeni”); \Velt und Leben im Lichte des Physikalischen Rationalis-mus, 1932, (“Fiziksel Rasyonalizmin Işığı Altında Yaşam ve Evren”); Bezausstsein und Welt, Subjekt und Objekt, 1941, (“Bilinç ve Evren, Özne ve Nesne”)
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi