BAZIN, Andre (1918-1958)
Fransız film eleştirmeni. “Yeni Dalga” akımının oluşmasına katkıda bulunmuştur.
Fransa’da Angers’te doğdu. Daha çocukluğundan beri öğretmen olmayı çok istediğinden Ecoles Normales’de gerekli eğitimi yaptı. Sınavlarını parlak derecelerle vermesine karşın dilindeki kekemelik yüzünden öğretmenliğe atanmadı. II. Dünya Savaşı’nda askere alındı ve Bordeaux’da görev yaptı. Bir arkadaşının babasının aynı kentte bir dizi sinema salonunun sahibi olması, Bazin’e hemen tüm izin saatlerini film seyrederek geçirme olanağı sağladı. Savaştan sonra Esprit dergisi yazarlarından dostu Pierre-Aime Touchard’ın önerisiyle bir gençlik örgütünün sinema kolu yöneticisi oldu. “Institute des Hautes Etudes Cinematographiques”de (Yüksek Sinema Araştırmaları Enstitüsü) çalışmaya başladı. Birçok sinema kulübü ve gençlik örgütünün sinema bölümünde açıklamalı gösteriler düzenliyor, bir yandan da aralarında la Revue du cinema’nm da bulunduğu sinema dergilerinde eleştiriler yazıyordu. 1951 yılında Lo Duca ve Doniol-Valcroze ile birlikte, bir süre sonra Fransa’nın en önemli sinema dergisi haline gelecek olan Cahiers du cinema dergisini kurdu ve yönetti. Bu .dergide yazdığı incelemelerin yanı sıra la Parisien libere adlı günlük gazetede, aylık Esprit ve haftalık L’Observa-teur dergilerinde sürekli yazılar yayımlıyordu. Ölümüne yakın Jean Renoir’ın sanatı üzerine geniş ve kapsamlı bir çalışmanın hazırlıklarını sürdürmekteydi. Ölümüne neden olan uzun ve zahmetli bir hastalığa karşın çalışmalarını aksatmadı. 11 Kasım 1958’deNogentsur-Marne’de öldü.Ölümünden sonra çeşitli dergilerdeki yazıları derlenerek Qu’est ce que le cinema? (“Sinema Nedir?”) adıyla yayımlandı.
Andre Bazin’in sinema üzerine düşüncelerini düzenli bir biçimde yayımlamaya başladığı sırada Fransız sineması bir sanat olarak kendisini kabul ettirmiş, sesli filmin çıkışıyla beliren bunalımı atlatmış ve kendi özgün yönetmenlerini, sinema kuramcılarını yetiştirmeye başlamıştı. Genel görüşe göre kurgu, bir sinema tekniği olarak gerçekliğin yansıtılmasında ham malzeme olarak kabul edilen imgelerin düzenli bir biçime dönüştürülmesinde en önde gelen öğeydi. Ayzenştayn’ın sessiz sinemada geliştirdiği kurgu tekniğine karşı Bazin, görüntüleri salt kurgu odasında anlamlı kılma çabası yerine, gelişen ses öğesinin de yardımıyla, kendi başlarına anlamlı birer bütün olarak değerlendirme eğilimini ön plana çıkardı. Ona göre imge gerçekliği ifade edecek sanatsal araçların tümünü birden içeriyordu; kompozisyon, dekor, ışıklandırma, oyunculuk ve kurgu iç içeydi. Bu görüşleri doğrultusunda salt yönetmenin bakış açısını üstlenen çekimler yerine, çekilen nesnenin ve varolan hareketin kendi gerçekliğini ön plana çıkardığını düşündüğü uzun ve kesiksiz “sekans”larla çalışan yönetmenleri destekledi. Alan derinliğinin görüntü oluşturmaktaki önemini vurguladı.
Andre Bazin politik olarak sol eğilimli olmasına karşın, yazılarında politik inançlarını öne çıkarmak yerine sinema estetiğini ön plana almaya özen gösterdi. Sinemanın bir sanat olarak estetik değerleri üzerine titizlikle eğilmekle birlikte, dönemini yansıtan bir sanat olduğunu da hiç unutmadı. Hemen tüm yazılarını gösterimdeki somut filmlerden yola çıkarak yazdı, kuramsal bir çerçeve oluşturma çabasına girmedi.
Fransız sinemasında daha sonra “Yeni Dalga” olarak adlandırılacak yönetmenler kuşağı üzerinde etkili olan Bazin, özellikle François Truffaut ile yaratıcı bir yönetmen-eleştirmen diyalogu kurdu. Kendisi film yapımına hiç girişmemekle birlikte, Fransız sinemasını belirleyen önemli kişilerden biri oldu.
Eserleri
- Sinema Nedir?, André Bazin (4 cilt, Sinema ve Öteki Sanatlar, Sinema ve Sosyoloji, Bir Gerçeklik Estetiği: Yeni Gerçekçilik, Ontoloji ve Dil) (1967)
- Orson Welles, André Bazin (1979)
- Fransız İşgal ve Direniş Sineması: Eleştirel Estetiğin Doğuşu, André Bazin (1982)
- Zalimliğin Sineması: Bunuel’den to Hitchcock’a, André Bazin (1982)
- Chaplin Üzerine Makaleler, André Bazin (1985)
- Jean Renoir, André Bazin (1992)
- Bazin İş Başında: Kırklı ve Ellili Yıllardan Başlıca Makaleler ve Eleştiri Yazıları, André Bazin, Bert Cardullo (ed.) (1996)
- Bağımsızlıktan Yeni Dalgaya Fransız Sineması, 1945-1958; André Bazin, Bert Cardullo (ed.)
• KAYNAKLAR:R. Roud, “Andre Bazin”, Sight and Sound, XXVIII (3-4), 1959.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi