BAHAEDDİN ŞAKİR (1877-1922)
Osmanlı siyaset adamı. İttihat ve Terakki’nin önde gelen yöneticilerindendir.
Doğum yerine ve ailesine ilişkin bilgi yoktur. Askeri Tıbbiye’yi bitirdikten sonra bir süre Tıbb-i Kanuni (adli tıp) öğretmen vekilliği yaptı. II.Abdülhamid’e karşı görüşler taşıdığı için Erzincan’a sürüldü. 1901’de Samipaşazade Sezai ile birlikte Paris’e kaçtı. Amaçları, 1897’deki dağılmadan sonra Ahmed Rıza’yı katmaksızın İttihat ve Terakki’yi yeniden örgütlemekti. Ancak bir süre sonra bütün gruplar Ahmed Rıza ile görüş birliğine varıp 1902’de Osmanlı Liberalleri Kongresi’ni topladılar.
Örgüt içinde sürekli geri planda kalan Bahaeddin Şakir, 1906’da İttihat ve Terakki’nin yayın organı Şura-yı Ümmet’t yazılar yazmaya başladı. Aynı yıl cemiyetin iç haberleşme sorumlusu oldu. Kısa bir süre sonra Şura-yı Ümmet’in yönetimini ele geçirdi ve gazetenin yayın politikasını değiştirdi. Bu dönemde Şura-yı Ümmet’te, II.Abdülhamid yönetimine karşı daha sert bir dil kullanılmış, din ise politik bir silah olarak düşünülmeye başlanmıştır.
1908’de Meşrutiyet’in ilanından sonra yurda dönen Bahaeddin Şakir, Şura-yı Ümmet gazetesini İstanbul’da çıkardı. Bir yıl sonra Tıp Fakültesi’nde Tıbb-i Kanuni öğretmenliğine başladı. 1910-1918 arasında fakültede sekreterlik yaptı. 1913’te,İttihatçı-lar’m kurduğu Teşkilât-ı Mahsusa’mn siyasi bölüm şefliğine getirildi. 1915’te Ermeni tehcirinde (zorunlu göç) görevlendirildi. 1917’de İttihatçıların haftalık yayın organı Yeni Mecmua’yı kurdu. Mondros Mütarekesi ile birlikte savaş suçlusu ilan edilmesi üzerine 2 Kasım 1918’de Enver ve Talat paşalarla birlikte bir Alman savaş gemisiyle Sivastopol üzerinden Berlin’e kaçtı. Eylül 1920’de Bakü’de toplanan Doğu Halkları Kurultayı’na partisiz Türk delegesi olarak katıldı. Kurultay merkez komitesine ve “Doğu’da Eylem ve Propaganda Kurulu”na seçildi.
Daha sonra kurultaya katılanlarm bir bölümünce başta Türkiye olmak üzere, bütün İslam ülkelerini kapitalist ve emperyalist dünyaya karşı ayaklandırmak amacıyla “İslam ihtilal Cemiyetleri ittihadı” adıyla bir örgüt oluşturuldu. Bahaeddin Şakir, Ekim 1920’de bu örgütün Bakü temsilcisi oldu. 1921 ilkbaharında örgütün Moskova’da yapılan kongresine katıldı. Ardından Almanya’ya döndü. Bir süre sonra bir Ermeni tarafından Berlin’de öldürüldü.
• YAPITLAR: Tababet-i Adliye Rehberi, 1914; Tıbb-ı Kanuni, 2 cilt, 1918.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi