BRITTEN, Benjamin (1913-1976)
İngiliz besteci. Çağdaş İngiliz bestecilerinin en ünlüsüdür.
22 Kasım 1913’te, İngiltere’de, Suffolk’da doğdu. Müziğe olan yeteneği çok küçük yaştayken anlaşıldı. Bir çocuk besteci ve piyanist olarak ilk ününü sağladı. On iki yaşında, Frank Bridge’in öğrencisi oldu. 1930 yılında, Londra’daki Kraliyet Müzik Koleji’nden bir burs kazandı. John Ireland ile kompozisyon, Harold Samuel ve Arthur Benjamin ile piyano çalıştı. 1934’te okulu bitirdi. Aynı yıl, yaylılar için Fantasy Quartet’i Floransa ISCM (International Society for Contemporary Music-Uluslararası Çağdaş Müzik Kurumu) müzik şenliğinde seslendirildi.
Bu tarihten sonra müzikle profesyonel olarak uğraşmaya başladı; tiyatro yapıtları, konulu ve belgesel filmler, BBC’mn radyo program metinleri için “rastlantısal” müzikler bestelemeye başladı. 1937’de, Salzburg Müzik Şenliği’nde yorumlanan, yaylı çalgılar için Variations on a The,ne of Fratik Bridge adlı yapıtı ile uluslararası ün kazandı. 1939-1942 arasında ABD’de yaşadı ve ilk sahne yapıtı olan “Paul Bünyan” operetini, 1941’de Columbia Üniversitesi’nde sahneledi. 1942 yılında İngiltere’ye geri döndü; savaşa karşı olduğu için askerlik görevi yapmadı. Monta-gue Slatter’ın libretto’sunu yazdığı, ilk büyük oylumlu operası olan, Peter Grimes’ı bestelemeye başladı. Opera 1945’te, 20.yy’da operaya duyulan ilginin gittikçe azaldığı bir dönemde sahnelendi. Peter Gri-mes’m repertuarlara sürekli girebilmesi ve izleyicilerin ilgisini çekmesi önemli bir başarı sayıldı. 1947 yılında, İngiltere Opera Birliği’ni kurdu. 1946’da Glyndebourne’da sahnelenen The Rape of Lucretia, bestecinin ilk ufak oylumlu operasıdır: On iki kişilik bir orkestra ve bir o kadar da solist kullanılmıştır. Britten 1942’de İngiltere’ye döndüğünde, Suffolk’ daki Aldeburgh’a yerleşmişti. 1948’de, daha sonra gelenekselleşecek olan Aldeburgh Şenliği’ni başlattı. Çocuklara ve amatörlere klasik müziği sevdirmek için, 1945’te ünlü yapıtı Young Person’s Guide to the Orcbestra’yı besteledi. Aynı çizgiyi izleyen, Eric Crozier’in libretto’sunu yazdığı ve yalnız çocukların oynadığı Let’s Make an Opera’yı 1949’da besteledi. 1953 yılında, William Plomer’in libretto’sunu yazdığı, ünlü operası Gloriana, Covent Garden Opera Evi’nde, İngiltere Kraliçesinin önünde sahnelendi. Britten artık İngiltere’nin en ünlü bestecisiydi. Son operası, Thomas Mann’ın yapıtından yola çıkarak bestelediği, Death in Venıce’dir (Venedik’te Ölüm). Bu opera, bestecinin ölümünden kısa bir süre sonra, 1973 Aldeburgh Şenliği’nde, üstün bir başarı ile sahnelendi. 1976 yılında, Aldeburgh’da öldü.
Çağdaş İngiliz klasik müziğinin en ünlü adı olan Britten, hemen her türde yapıt bestelemiştir. Asıl yeteneği, müzik ile sözcüklerin birleştirildiği alandadır: Britten yirminci yüzyılın en iyi opera ve şarkı bestecilerinden biridir. Bu yetenek, 1937’de, A.Rim-baud’nun şiirleri üstüne, yüksek ses ve yaylılar orkestrası için bestelediği Les Illuminations’da, ya da birçok şairin şiirlerinden oluşan, Spring Symphony’de ortaya çıkar. Yine, şarkılarından, örneğin Seven Sonnets of Michelangelo ya da The Holy Sonnets of John Donne’da, ses ile müzik kusursuz biçimde birleştirilir. Bu yapıtlarda, temel müzik düşüncesi göz ardı edilmeden, eşlik olabildiğince özgür biçimde yapılır.
Çocuklara ve amatörlere klasik müziği sevdirme düşüncesi, Britten’m bestecilik yaşamında önemli bir yer tutmuştur. Henry Purcell’in bir teması üstüne bestelenmiş, bir dizi çeşitleme ve fügden oluşmuş Young Person’s Guide to the Orchestra (“Gençliğe Orkestra Klavuzu”) adlı yapıtında, tema her çalgı tarafından sırayla çalınır ve böylece, çalgılar tanıtılmış olur. Yine aynı düşünceden kaynaklanan Let’s Make an Opera (“Haydi Bir Opera Yapalım”) adlı yapıtında, çocuk olan oyuncular bir opera yaparlar.
Bir müzisyen olarak, örnek aldığı kişi H.PurcelP dir. Britten’in yapıtlarında tonalite hiç terk edilmezse de, besteci bir dışavurum kaygısı içindedir. Yapıtlarında, armonik ve kontrpuan yapısı her zaman kusursuzdur. Çoğu çağdaş bestecilerde görülen, karmaşık ile basiti yan yana kullanma, Britten’de iyice olgunlaşmıştır. Besteciliğinin yanı sıra, iyi bir piyanist ve orkestra şefidir.
• YAPITLAR (başlıca): Opera: Paul Butıyan, 1941, (operet); Peter Grimes, 1945; The Rape of Lucretia, 1946, (“Lucretia’nın Kaçırılması”); Albert Herring, 1947; Let’s Make an Opera, 1949, (“Haydi Bir Opera Yapalım”); Bılly Budd, 1951; Gloriana, 1953; The Turn of the Screw, 1954; A Midsummer Nıght’s Dream, 1960, (Bir Yaz Gecesi Rüyası); Death in Venice, 1973, (“Venedik’te Ölüm”).Vokal müzik: Les Illuminations, 1939, (“Aydınlanmalar”); Seven Sonnets of Michelangelo, 1940, (“Mic-helangelo’nun Yedi Sonesi”); A Ceremony of Carols, 1942, (“İlahiler Töreni”); The Holy Sonnets of John Donne, 1945, (“John Donne’un Kutsal Soneleri”); Spring Symphony, 1949, (“Bahar Senfonisi”); Cantata Academica, 1960; War Requiem, 1962, (“Savaş Requiem’i”);Orkestra müziği: Variations on a Theme of Franck Bridge, 1937, (“Franck Bridge’in Bir Teması Üzerine Çeşitlemeler”); Piyano Konçertosu, 1954.
• KAYNAKLAR: H.Keller ve D.Mitchell (der.), Benjamin Britten: A Commentary on His Works from a Group of Specialists, 1952; P.Howard, The Operas of Benjamin Britten: An Introduction, 1969; E.W.White, Benjamin Britten: His Life and Operas, 1970.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi